درآوردند كه در گذشته آنها مجريان امور بودند، نه نيزه‌هاى آنها كج مى‌شد و نه سنگ آنان درهم مى‌شكست (قدرتشان ثابت و نيروهايشان شكست‌ناپذير بود).

شرح و تفسير اسلام به شما قدرت و عظمت داد

به دنبال بحثى كه امام عليه السّلام در بخش گذشته اين خطبه درباره بدبختيهاى عصر جاهليّت و مشكلات و نابسامانيها و فقر و ناامنى بيان فرمود، در اين بخش از خطبه به شرح بركاتى كه در سايه قيام پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله و اتحاد و اتفاق و الفت مردم به يكديگر نصيب آنها شد، پرداخته و با عباراتى بسيار گويا و زيبا آن را تشريح مى‌كند و مى‌فرمايد:

«به نعمتهاى بزرگى كه خداوند هنگام بعثت پيامبر به آنها ارزانى داشت بنگريد كه در سايه آيين خود آنها را مطيع فرمان ساخت و با دعوتش آنان را متحد كرد»؛ (فانظروا إلى مواقع نعم اللّه عليهم حين بعث إليهم رسولا، فعقد بملّته طاعتهم، و جمع على دعوته ألفتهم).

آرى در عصر جاهليت، هرقوم و قبيله‌اى، بلكه هرفردى دنبال منافع و هوا و هوس خويش بود و اختلاف و پراكندگى عظيمى بر آنها حاكم شده بود؛ ولى خداوند در سايه توحيد و آيين اسلام همه را در زير يك پرچم گردآورى كرد و تحت يك فرمان قرار داد و در سايه همين امر همه‌چيز دگرگون شد.

آن‌گاه به شرح اين نعمتها پرداخته و با تشبيهات و استعارات زيبايى آنها را يك‌به‌يك برمى‌شمارد و مى‌افزايد: « (بنگريد) چگونه نعمت (الهى) پر و بال كرامت خود را بر آنها گسترد و نهرهاى مواهب خويش را به سوى آنها جارى ساخت و آيين حقّ با همه بركاتش آنان را دربر گرفت تا آنجا كه در ميان نعمتهاى اين آيين غرق شدند و در زندگى خرّمش شادمان گشتند»؛ (كيف نشرت النّعمة عليهم جناح كرامتها، و أسالت لهم جداول‌ [1]

[1]. «جداول» جمع «جدول» به معناى جوى آب است.