و غارات‌ [1] مشنونة [2]).

اشاره به اينكه اختلاف و پراكندگى و تشتّت آرا و افكار، هميشه بلاهاى شديدى بر سر جوامع انسانى نازل مى‌كند و آنها را در جهل و نادانى فرومى‌برد، همان‌گونه كه تاريخ درباره جاهليّت عرب نشان مى‌دهد كه دست به اعمال ضدّانسانى وحشتناكى مى‌زدند كه امام به چهار نمونه آن اشاره فرموده است؛ دخترانشان را به بهانه حفظ حرمت و ابراز غيرت و يا نجات از ننگ زنده‌به‌گور مى‌كردند و سنگ و چوبهايى را كه با دست خود ساخته و پرداخته بودند، مى‌پرستيدند. هرقبيله‌اى بتى مخصوص به خود داشتند.

قريش، بنى كنانه، اوس و خزرج بت «منات» پرستش مى‌كردند. بنى ثقيف، بتهاى «لات و عزّى» و هذيل بت «سواع» و قبيله بنى كلب بت «ودّ» و طوايف ديگر بتهاى ديگر را، بت «هبل» به عنوان بزرگترين بت بر فراز كعبه نصب شده بود و بتهاى «اساف» و «نائله» بر صفا و مروه قرار داشت و همه در برابر اين سه بت تعظيم مى‌كردند و خانه كعبه كه كانون توحيد و يگانه‌پرستى بود تبديل به بتخانه‌اى بزرگ شده بود.

قطع رحم، در كلام امام مى‌تواند اشاره به كشتن فرزندان به علت فقر يا به عنوان عبادت در مقابل بتها بوده باشد و «غارات مشنونه» اشاره به جنگهاى متعددى است كه در عصر جاهليّت ميان قبائل عرب به بهانه‌هاى واهى درمى‌گرفت و به گفته بعضى از مورّخان هيچ‌گاه آتش اين جنگها خاموش نشد تا اسلام ظهور كرد و به جنگهاى قبيلگى و كشتن پسران و دختران و پرستش بتها پايان داد.

اين است سرنوشت كسانى كه رشته اتحاد را پاره كنند و به پراكندگى و نفاق روى آورند كه در ميان هرقوم و ملتى به شكلى ظهور مى‌كند و منحصر به عصر جاهليّت نيست.

[1]. «غارات» جمع «غارة» در اصل به معناى هجوم بردن است و هنگامى كه هجوم از هرطرف باشد «غارات مشنونة» گفته مى‌شود و چون حملات در بسيارى از اوقات توأم با بردن اموال است واژه غارتگرى در فارسى به معناى بردن اموال اطلاق شده؛ ولى ظاهرا در عربى به اين معنا نيامده است.

[2]. «مشنونة» از «شنّ» بر وزن «ظنّ» به معناى هجوم بردن از هرطرف است.