غرور را از روح و جان ثروتمندان و متمكّنان مى‌زدايد و نيز روزه كه انسان را با تشنگى و گرسنگى در صف فقرا و نيازمندان قرار مى‌دهد، درهم شكننده كبر و غرور است؛ هرچند فلسفه اين عبادات به اين منحصر نمى‌شود؛ ولى به يقين يكى از فلسفه‌هايش همين است كه امام عليه السّلام در اينجا بدان اشاره فرموده است.

در ساير روايات اسلامى نيز به اين معنا اشاره شده است؛ مثلا در حديثى از امام على بن موسى الرضا عليه السّلام مى‌خوانيم: «إنّ علّة الصّلاة أنّها إقرار بالرّبوبيّة للّه تعالى و خلع الأنداد و قيام بين يدى الجبّار جلّ جلاله بالذّل و المسكنة و الخضوع ...؛ فلسفه نماز اقرار به ربوبيت خداوند متعال و نفى هرگونه شرك و قيام در برابر ذات پاك خداوند با تسليم و تواضع و خضوع است». [1]

و نيز درباره فلسفه زكات از همان حضرت نقل شده است كه مى‌فرمايد: «و هو موعظة لأهل الغنى و عبرة لهم ليستدلّوا على فقراء الآخرة بهم؛ اداى زكات پند و اندرزى است براى اغنيا و درس عبرتى است براى آنها تا از اين طريق به فقر و نيازمندى خود در آخرت آشنا شوند». [2]

نيز از همان حضرت درباره فلسفه صوم چنين مى‌خوانيم: «علّة الصّوم عرفان مسّ الجوع و العطش ليكون ذليلا مستكينا ...؛ فلسفه روزه اين است كه گرسنگى و تشنگى را احساس كند تا متواضع و خاضع گردد ...» [3]

آن‌گاه امام عليه السّلام در ادامه اين سخن به شرح آنچه در جمله‌هاى بالا به صورت اجمال درباره فلسفه نماز و روزه و زكات بيان كرده بود، پرداخته چنين مى‌فرمايد: « (خداوند نماز را واجب كرد) به اين جهت كه ساييدن پيشانيها كه بهترين جاى صورت است بر خاك، موجب تواضع و فروتنى است و گذاردن اعضاى پرارزش بدن بر زمين دليل بر كوچكى، و

[1]. وسائل الشيعة، جلد 3، صفحه 4، كتاب الصلاة، باب وجوب الصلاة، حديث 7.

[2]. همان مدرك، جلد 6، صفحه 5، كتاب الزكاة، ابواب ما يجب فيه و ما تستجب، باب 1، حديث 7.

[3]. من لا يحضره الفقيه، جلد 2، صفحه 73، حديث 1767.