مى‌فرمايد: «و به همين جهت است كه خداوند، بندگان باايمان خود را با نمازها و زكاتها و مجاهدتها به وسيله روزه واجب (از بغى و ظلم و كبر) حراست فرموده، تا اعضا و جوارحشان آرام شود؛ چشمانشان خاضع، و نفوس آنان رام گردد؛ قلبهايشان خضوع پذيرد و تكبّر را از آنان بزدايد»؛ (و عن ذلك ما حرس اللّه‌ [1] عباده المؤمنين بالصّلوات و الزّكوات، و مجاهدة الصّيام في الأيّام المفروضات، تسكينا لأطرافهم، [2] و تخشيعا لأبصارهم، و تذليلا لنفوسهم، و تخفيضا [3] لقلوبهم، و إذهابا للخيلاء [4] عنهم).

اشاره به اينكه يكى از فلسفه‌هاى مهم اين عبادات، درهم شكستن انگيزه‌هاى كبر و غرور است كه سرچشمه تجاوز و ظلم مى‌شود. اركان و آداب نماز به‌طور كامل، انسان را به تواضع دعوت مى‌كند. ايستادن همچون عبد خاضع در برابر خداوند و سپس ركوع و از همه مهم‌تر سجده از يك سو روح تواضع را در انسان پرورش مى‌دهد و از سوى ديگر او را از هرگونه گناه بازمى‌دارد «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» [5].

همچنين زكات كه در واقع اكرام و احترامى به نيازمندان و مستمندان است، كبر و

[1]. «عن ذلك ما حرس اللّه» در تركيب و تفسير اين جمله، شارحان اختلاف كرده‌اند. ابن ابى الحديد مى‌گويد «ما» در اين جمله زايده و «ذلك» اشاره به بغى و ظلم و كبر است، بنابراين مفهوم جمله چنين مى‌شود: خداوند بندگانش را از اين امور سه‌گانه به وسيله نماز و روزه و زكات حفظ فرموده است و بعضى ديگر مانند شارح خوئى گفته‌اند كه «عن» در اينجا براى بيان علت است و «ما» مصدريه است و معناى جمله اين مى‌شود كه خداوند بدين سبب بندگانش را با نماز و زكات و روزه از كبر و غرور و ظلم، حراست كرده است.

[2]. «اطراف» اين واژه در فارسى امروز به معناى جوانب است؛ ولى در لغت عرب طرف، بر وزن «هدف» به معناى قطعه و پاره‌اى از هرچيز است و به هنگامى اطراف بدن گفته مى‌شود مراد دست و پا و انگشتان است.

[3]. «تخفيض» از «خفض» بر وزن «لفظ» به معناى سهولت و نرمش و پايين آوردن گرفته شده است.

[4]. «خيلاء» به معناى تكبّر و خودبينى است.

[5]. عنكبوت، آيه 45.