پست و پليدى شمرده مى‌شدند؛ يعنى ارزشهاى انسانى و درون ذاتى كمترين نقشى در بيان شخصيّت افراد در آن نظام نداشت. و تنها ارزشهاى اعتبارى و پندارى و برون‌ذاتى محور شخصيّت بود.

در اينجا امام عليه السّلام اين حقيقت را كه ارزش واقعى آن نبود و فرعون و فرعونيان مى‌پنداشتند، با بيان بسيار زيبايى شرح مى‌دهد و مى‌فرمايد: «اگر خداوند سبحان مى‌خواست به هنگام مبعوث ساختن پيامبرانش درهاى گنجهاى طلا و معادن زرناب، و باغهاى خرّم و سرسبز را به روى آنها بگشايد، مى‌گشود و اگر اراده مى‌كرد پرندگان آسمان و وحوش زمين را همراه آنها گسيل دارد، مى‌داشت (به يقين قادر بر اين امور بود) ولى اگر اين كار را مى‌كرد ارزش آزمايش از ميان مى‌رفت؛ پاداش و جزاى نيكوكاران بى‌اثر مى‌شد و وعده‌هاى الهى بى‌فايده مى‌گشت؛ و مطيعان مستحق اجر و پاداش امتحان‌دهندگان نمى‌شدند و مؤمنان استحقاق ثواب نيكوكاران را نمى‌يافتند و نامها (نام مسلم، مؤمن، مخلص و ...) با معانى خود همراه نمى‌گشت»؛ (و لو أراد اللّه سبحانه لأنبيائه حيث بعثهم أن يفتح لهم كنوز الذّهبان‌ [1]، و معادن العقيان‌ [2]، و مغارس‌ [3] الجنان، و أن يحشر معهم طيور السّماء و وحوش الأرضين لفعل، و لو فعل لسقط البلاء، و بطل الجزاء، و اضمحلّت الأنباء، و لما وجب للقابلين أجور المبتلين، و لا استحقّ المؤمنون ثواب المحسنين، و لا لزمت الأسماء معانيها).

اشاره به اينكه خداوند حكيم به خوبى مى‌تواند پيامبرانش را با همه نيروهاى مادى بسيج كند و به همه زر و زيورها بيارايد؛ همه ثروتها، باغها، قصرها و وسايل تجمل را در اختيار آنان بگذارد و چيزى در اختيار يك نفر از پيامبرانش قرار دهد كه حتى همه سلاطين دنيا دسته‌جمعى آن را نداشته‌اند- زيرا او خالق آسمانها و زمينهاست- ولى او

[1]. «ذهبان» جمع «ذهب» به معناى طلاست.

[2]. «عقيان» مفرد و به معناى طلاى ناب و خالص است.

[3]. «مغارس» جمع «مغرس» يعنى محلّ غرس درختان درختان.