نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 385
سر هارون فرياد مىزد، براى تحريك عواطف برادر گفت: « «يَا بْنَ أُمَّ لا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَ لا بِرَأْسِي» اى پسر مادرم (اى برادر) ريش و سر مرا مگير». [1]
جمله «سوى ما ألحقت» به اصطلاح از قبيل استثناى منقطع است. در اينجا براى شدت مذمت آمده است مثل
اينكه مىگوييم: «فلان كس هيچ فضيلتى نداشت جز اينكه دروغ مىگفت و خيانت مىكرد».
تعبير به «عداوة الحسد» اشاره به اين است كه حسادت انسان را به دشمنى و عداوت مىكشاند، عداوتى كه
مىتواند سرچشمه قتل و كشتار برادر گردد.
سپس امام عليه السّلام به توضيح اين ماجرا پرداخته چنين مىفرمايد: «
(سرانجام) آتش غضب بر اثر كبر و تعصب ناروا در دلش شعلهور شد و شيطان، باد كبر و
غرور در بينى او دميد همان كبر و غرورى كه در پايان، خداوند به سبب آن براى او
پشيمانى به بار آورد و گناه همه قاتلان را تا روز قيامت بر گردن او افكند»؛ (و قدحت الحميّة في قلبه من نار الغضب، و نفخ الشّيطان في
أنفه من ريح الكبر الّذي أعقبه اللّه به النّدامة، و ألزمه آثام [2] القاتلين إلى
يوم القيامة).
از جملههاى بالا به خوبى استفاده مىشود كه انحرافات نخست از درون انسان بر
مىخيزد سپس شيطان به آن دامن مىزند و سرانجام آثار شوم آن به فرمان خدا دامان
انسان را مىگيرد، بنابراين هرچه هست از درون آلوده خود انسان است و بقيه آثار
اعمال اوست و اين پاسخى است براى كسانى كه مىگويند چرا شيطان چنين و چنان مىكند
و چرا پروردگار متعال ما را گرفتار فلان حوادث شوم مىسازد.
ابن ابى الحديد در ذيل اين جمله، از طبرى مورخ معروف، از رسول خدا صلّى اللّه
عليه و اله نقل مىكند كه فرمود: «ما من نفس تقتل ظلما إلّا كان على ابن آدم الأوّل
كفل منها و
[2]. «آثام» جمع «اثم» به معناى گناه
است و در اصل به آن حالتى گفته مىشود كه در روح و عقل انسان به وجود مىآيد و او
را از رسيدن به نيكيها و كمالات بازمىدارد.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 385