دعوت كرد و آنها با اطاعت و اذعان در برابر او بدون درنگ و سستى دعوتش را پذيرفتند»؛ (دعاهنّ فأجبن طائعات مذعنات، غير متلكّئات‌ [1] و لا مبطئات).

در اينكه منظور از اطاعت آسمانها نسبت به اوامر الهى و اقرار آنها به ربوبيّت پروردگار چيست؟ دو نظر وجود دارد؛ بعضى گفته‌اند: مراد اقرار و اطاعت به زبان حال است؛ يعنى خداوند آنها را چنان آفريده كه از نظر نظام علّت و معلول و قوانين آفرينش همه در برابر آن تسليم هستند بى‌آنكه از خود علم و آگاهى و اراده‌اى داشته باشند، زيرا موجودات بى‌جان و جامدند.

برخى ديگر گفته‌اند: تعبيرات فوق دلالت مى‌كند كه همه جهان هستى- از انسان و حيوان گرفته تا جمادات و همه كرات آسمانى- داراى عقل و شعورند و با اراده خود به ربوبيّت پروردگار اقرار و اذعان به اطاعت او دارند.

البته هركدام از اين دو تفسير درست باشد تفاوتى در آنچه امام عليه السّلام در صدد بيان آن بوده است ندارد، زيرا هدف بيان عظمت آفرينش و تسليم بودن عالم هستى در برابر فرمان اوست.

در ادامه اين سخن مى‌فرمايد: «اگر اين اقرار آنها به ربوبيت خداوند و اذعانشان به اطاعت او نبود هرگز آنجا را محل عرش خود، و مسكن فرشتگان (مقرّب) و محل بالا رفتن سخنان پاك و اعمال صالح بندگانش قرار نمى‌داد»؛ (و لو لا إقرارهنّ له بالرّبوبيّة و إذعانهنّ بالطّواعية [2]، لما جعلهنّ موضعا لعرشه، و لا مسكنا لملائكته، و لا مصعدا [3] للكلم الطّيّب و العمل الصّالح من خلقه).

در اين عبارت امام عليه السّلام مى‌فرمايد: مطيع بودن آسمان‌ها در برابر فرمان خدا سبب شده است كه سه امتياز به آنها داده شود: نخست اينكه محل عرش خدا باشد. ديگر اين‌

[1]. «متلكئات» از ريشه «تلكّؤ»، بر وزن «تكلّم» به معناى سستى كردن است.

[2]. «طواعية» به معناى اطاعت و فرمانبردارى است.

[3]. «مصعد» محل صعود و بالا رفتن است.