نيك خود چيزى بيفزايند، آنها به دنيا انس گرفتند و فريبشان داد و به آن اعتماد كردند و بر زمينشان زد!

شرح و تفسير بهترين واعظ!

امام در اين بخش از خطبه به نكته مهمى اشاره مى‌كند كه مى‌تواند انگيزه نيرومندى براى تقوا كه در بخش گذشته آمد، بوده باشد و آن ذكر مرگ است؛ نخست به بيان سفارشى كلّى درباره مرگ پرداخته، چنين مى‌فرمايد: «شما را به يادآورى مرگ و كاستن غفلت از آن توصيه مى‌كنم. چگونه غافل مى‌شويد از چيزى كه او از شما غافل نمى‌شود؟! و چگونه طمع مى‌ورزيد در كسى كه (اشاره به فرشته مرگ است) به شما مهلت نمى‌دهد!»؛ (و أوصيكم بذكر الموت و إقلال الغفلة عنه. و كيف غفلتكم عمّا ليس يغفلكم، و طمعكم فيمن ليس يمهلكم!).

آرى! هيچ عقلى اجازه نمى‌دهد انسان از حادثه‌اى كه به هرحال در انتظار اوست، غافل بماند و از چيزى كه راه گريزى ندارد اميد واهى فرار ببندد، عاقل كسى است كه اين واقعيت را بپذيرد كه مرگ سرنوشت حتمى همه انسانها، بلكه همه موجودات است و به گفته شاعر كه اشاره به قبر خويش مى‌كند:

سپس امام عليه السّلام به شرح دقيق و تكان‌دهنده‌اى از لحظات مرگ و حوادث آن در ضمن 12 جمله كوتاه و پرمعنا مى‌پردازد:

نخست مى‌فرمايد: «بهترين واعظ و اندرزدهنده براى شما مردگانى هستند كه با چشم خود آنها را مى‌بينيد كه آنها را به سوى قبرهايشان مى‌برند بى‌آنكه اختيارى از خود داشته باشند و در ميان قبر مى‌گذارند بى‌آن كه بخواهند!»؛ (فكفى واعظا بموتى‌