شرح و تفسير حوادث وحشتناكى در پيش است!

امام در آغاز اين خطبه گروهى از خاصّان درگاه پروردگار را نام مى‌برد كه اجمالا مأموريت مهمّى بر دوش دارند و مى‌گويد: «هان! پدر و مادرم فدايشان باد! همان گروهى كه نامشان در آسمان معروف است و در زمين مجهول»؛ (ألا بأبي و أمّي‌ [1]، هم من عدّة أسماؤهم في السّماء معروفة و في الأرض مجهولة).

در اينكه اين گروه كيانند و مأموريتشان چيست؟ در متن خطبه، به اجمال گذشته و لذا در ميان شارحان نهج البلاغه اختلاف است؛ بعضى معتقدند آنها يازده امام معصوم از نسل على عليه السّلام هستند كه نامهاى آنها در ميان فرشتگان آسمان معروف است اما زمينيان تنها گروه خاصّى از آنها و موقعيتشان را مى‌شناسند.

بعضى ديگر از ميان اهل سنّت گفته‌اند: اشاره به جمعى از مؤمنان خاص و اولياست كه در تعبير آنها به عنوان قطب و ابدال ذكر شده است، تعبيراتى كه معمولا صوفيان در كلمات خود به كار مى‌برند؛ ولى قرائن متعدّد نشان مى‌دهد كه منظور از آن، حضرت مهدى و ياران خاص اوست، زيرا امام بعد از اين جمله از حوادث سخت و دردناكى خبر مى‌دهد كه انسان را به ياد علائم آخر الزمان و ظهور حضرت مهدى عليه السّلام مى‌اندازد. افزون بر اين، در بخشى از خطبه كه مدائنى در كتاب صفّين آورده است‌ [2]، اشاره به «خسف در بيداء» شده است؛ يعنى شكافتن بيابان و فرورفتن گروهى در آن و مى‌دانيم كه «خسف بيداء» جزو علائم ظهور حضرت مهدى عليه السّلام است كه در روايات به آن اشاره شده است. [3]

[1]. در تركيب عبارت فوق- همان‌گونه كه بعضى از شارحان نهج البلاغه (خويى) گفته است- «هم» مبتدا و «بأبى و أمّى» در جايگاه خبر و «من» بيانيه است. اين عبارت شبيه جمله «بأبى انتم و أمى» است كه در اينجا به‌جاى ضمير مخاطب ضمير غايب به كار رفته و در آخر جمله قرار گرفته است.

[2]. مصادر نهج البلاغه، جلد 2، صفحه 478.

[3]. به بحث علامات ظهور المهدى عليه السّلام در كتاب سفينة البحار ماده «هدى» و بحار الانوار، جلد 2، صفحات 119 و 181 به بعد مراجعه شود.