مى‌روند كارى كه براى هيچ قهرمان وزنه‌بردارى از انسانها امكان‌پذير نيست. آرى! مورچه برخلاف جثه كوچك خود، به راحتى مى‌تواند بارهايى را كه ده برابر خودش وزن دارد بلند كند يا جابجا نمايد.

8. آينده‌نگرى مورچه و مديريت او بسيار جالب است؛ در تابستان با الهام درونى به فكر زمستان سخت است در صورتى كه چه بسا در طول عمرش هرگز زمستان نديده باشد. دانه‌هاى غذايى را به طرز مطلوبى نگهدارى مى‌كند؛ گاه آنها را از لانه بيرون مى‌آورد تا هوا بخورد و فاسد نشود و گاه آنها را به دو يا چند قسمت تقسيم مى‌كند تا سبز نشود و فاسد نگردد، حتى نوشته‌اند دانه گشنيز را به چهار قسمت تقسيم مى‌كند، زيرا اگر كمتر از آن باشد سبز مى‌شود.

9. موقعيت‌شناسى مورچه عجيب است. بعضى از دانشمندان نوشته‌اند مورچه‌اى را در وسط دايره‌اى از آتش قرار دادند او براى نجات خود به هرسو حركت كرد و چون راه فرارى پيدا نكرد سرانجام جان داد. نقطه‌اى را كه او جان داده بود اندازه‌گيرى كردند درست مركز دايره بود؛ يعنى دورترين نقطه به آتش اطراف.

10. مورچه‌ها انواع زيادى دارند كه بعضى از دانشمندان بالغ بر چهار هزار نوع را شمارش كرده‌اند و تعداد مورچه‌هاى روى زمين را ده برابر مجموع انسانها مى‌دانند.

مطالعات جديد نشان مى‌دهد كه مورچه‌ها در زمينه حل مشكل ترافيك از انسانها پيشى گرفته‌اند. ميليونها مورچه صبورانه با دنبال كردن يك ساختار ساده «تك گذر» بهترين راه را براى رسيدن به مقصد در اسرع وقت و بدون تأخير در پيش مى‌گيرند.

شگفتيهاى دنياى مورچگان بسيار بيش از آن است كه در بالا گفته شد و در اين زمينه كتابها يا مقالات فراوانى نوشته شده است و از اينجا روشن مى‌شود كه امير مؤمنان على عليه السّلام در اين خطبه بر چه نقطه حساسى از آفرينش خداوند انگشت نهاده است. [1]

[1]. دائرة المعارف موسوم به فرهنگ‌نامه، نوشته موريس پاركر كه توسط ده نفر از اساتيد دانشگاههاى ايران به فارسى برگردانده شده است؛ فرهنگ معين؛ مقالات مطبوعات روز و حياة الحيوان دميرى.