(به نام خونخواهى عثمان) غلط اندازى كند و امر را بر مردم مشتبه سازد و آن‌ها را به شك بيندازد.

به خدا سوگند، او مى‌بايست در مورد عثمان يكى از سه كار را انجام مى‌داد؛ ولى هرگز چنين كارى را نكرد (نخست اين كه) اگر فرزند عفان (يعنى عثمان) ستمكار بود- چنان كه او مى‌انديشيد- سزاوار بود با قاتلان او همكارى كند و با يارانش مبارزه نمايد و اگر او مظلوم بود سزاوار بود از قتل او جلوگيرى كند و براى كارهايش عذر موجهى ارائه دهد و اگر در ميان اين دو امر شك و ترديد داشت خوب بود كناره‌گيرى مى‌كرد و به گوشه‌اى مى‌رفت و مردم را با او تنها مى‌گذاشت؛ ولى او هيچ كدام از اين سه را انجام نداد و به كارى دست زد كه دليل روشنى بر آن نبود و عذرهاى ناموجهى براى كار خود آورد (نخست بر ضد او قيام كرد سپس به خونخواهى او برخاست).

شرح و تفسير كارهاى ضد و نقيض طلحه دليل رسوايى اوست‌

امام عليه السّلام در آغاز اين خطبه اشاره به تهديدهاى طلحه و زبير كرده، مى‌فرمايد: «من هيچ گاه در گذشته به جنگ تهديد نمى‌شدم و هرگز كسى مرا از ضرب شمشير نمى‌ترسانيد (چرا كه همه مى‌دانستند من مرد جنگم و هرگز از مبارزه با دشمن هراسى ندارم)» (قد كنت و ما أهدّد بالحرب، و لا أرهّب بالضّرب).

اشاره به اين كه همگان ضرب شمشير مرا در جنگ‌هاى اسلامى ديده بودند كه برترين شجاعان عرب را به خاك افكندم و نام مرا همگان با دليرى و شجاعت قرين مى‌دانستند. تعجب‌آور است كه چگونه طلحه و زبير به خود اجازه مى‌دهند مرا به جنگ تهديد كنند! با اين كه خودشان در جنگ‌ها حاضر و ناظر بودند.

سپس مى‌فرمايد: « (اضافه بر اين) من به همان وعده پيروزى كه پروردگارم داده است باقى‌ام و به آن ايمان دارم» (و أنا على ما قد وعدني ربّي من النّصر).