شده مى‌توانند يك برّه را از زمين برداشته، با خود ببرند.

11- پرندگان مهاجر عالم عجيب و شگفت انگيزترى دارند. گاه از خط استوا به مناطق قطبى و بالعكس حركت مى‌كنند و بيش از ده هزار كيلومتر راه را طى مى‌كنند؛ بى آن كه راه را گم كنند، شب‌ها و روزها پرواز مى‌كنند! قبل از مهاجرت، دسته جمعى با يك الهام درونى به تغذيه فراوان مى‌پردازند و بدن خود را از چربى انباشته مى‌كنند كه در طول مسافرت از آن استفاده كنند! 12- مقاومت پرندگان در مقابل سرما و گرما بسيار زياد است. در زمستان كه ما انسان‌ها كنار بخارى جمع مى‌شويم، آن‌ها در سرماى چندين درجه زير صفر زنده مى‌مانند! حرارت بدن آن‌ها از بدن انسان بيش‌تر است و به 45 درجه بالاى صفر مى‌رسد! و شايد همين حرارت است كه به آن‌ها در مقابل سرما مقاومت مى‌دهد. [1] 13- خدمات پرندگان به انسان، بسيار زياد است: خوراك بسيارى از آن‌ها حشرات است؛ پرندگان شكارى، افزايش نسل پرندگان ديگر را مهار مى‌كنند؛ پرندگان مردارخوار، سطح درياها و خشكى‌ها را پاكسازى مى‌كنند؛ بسيارى از آن‌ها در زدودن آفات، نقش مهمى دارند و علاوه بر اين‌ها پرندگان براى ما غذاى مهمى به شمار مى‌روند.

14- در پايان اين بحث، قلم را به دست شارح خوش ذوق شرح «فى ظلال نهج البلاغه» مى‌سپاريم. او از كتاب «روبرت لمن» به نام «همه چيز درباره پرندگان» ترجمه «دكتر مصطفى بدران» چنين نقل مى‌كند: «بعضى حدس مى‌زنند كه در تمام روى زمين، حدود صد ميليارد پرنده وجود دارد (در انواع مختلف) و بزرگ‌تر از همه شترمرغ است كه قامت آن به 5/ 2 متر مى‌رسد ... و كوچك‌ترين آن‌ها «طنان» است كه طول آن فقط پنج سانتى متر است و با سرعت عجيبى پرواز مى‌كند و در يك ثانيه، پنجاه تا دويست بار پر مى‌زند و سرعت حركت او در ساعت تا 90 كيلومتر مى‌رسد و مى‌تواند طرف جلو و عقب و يا بالا و پايين حركت كند و حتى مى‌تواند مدتى طولانى در يك نقطه از هوا توقف كند!

[1] فرهنگ نامه و كتب ديگر.