شد. گاه مى‌فرمايد: تو از حسن و قبح اين امور آگاهى و گاه مى‌فرمايد: تو همه شنيدنى‌ها را از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله شنيدى و گاه نيز مى‌فرمايد: دست كم مانند خليفه اوّل و دوّم رفتار كن. تو به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از آن‌ها نزديك‌ترى و به اين كار سزاوارتر؛ و سرانجام مى‌گويد: راه حق و عدالت روشن است و چشم تو بينا؛ چرا از بى‌راهه مى‌روى و جان خود را به خطر مى‌افكنى؟

ولى با تأسف فراوان هيچ يك از اين بيانات دلسوزانه و خير خواهانه در او اثر نگذاشت و سرانجام شد، آن چه نمى‌بايست بشود.

هنگامى كه شخص به ظاهر فهميده‌اى دست به كارهاى خطرناك مى‌زند و انسان آگاهى مى‌خواهد او را از خواب غفلت بيدار كند، بهترين راه آن است كه نخست، قلب او را به سوى خود جلب كند و نقاط مثبت او را به او يادآورى نمايد؛ مثلا بگويد: تو داراى فلان پايه تحصيلى هستى؛ در خانواده آبرومندى مى‌باشى، در ميان مردم سابقه بسيارى دارى تا او در خود احساس شخصيت كند و به گوينده اعتماد نمايد و حاضر به پذيرش شود.

سپس او را به امثال و اقرانش مقايسه نمايد تا به اصطلاح رگ غيرت او به حركت در آيد و سرانجام نسبت به خطرهايى كه در پيش رو دارد به او هشدار دهد.

امام عليه السّلام كه استاد فصيحان و بليغان جهان است و با رموز و پيچ و خم مسائل تربيتى و روانى آشناست؛ تمام اين نكات را در اين جا به عثمان يادآورى شد؛ فرمود: تو هم داماد پيامبرى‌ [1] و هم از نظر خويشاوندى از خليفه اوّل و دوّم به او نزديك‌تر مى‌باشى. سابقه تو در اسلام زياد است و سال‌ها هم‌نشين پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بودى و مسائلى را كه من مى‌خواهم‌

[1] عثمان، همسر رقيه و پس از آن ام كلثوم، دختران پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بود.