دانشمندان، نداشتن رهبر و سرانجام، بى‌ايمان از دنيا رفتن.

گمراهى آن‌ها چنان تاريك و ظلمانى بود كه به جنايات خود افتخار مى‌كردند، كشتن و زنده به گور كردن فرزندان، نشانه غيرت، و غارتگرى دليل شجاعت شمرده مى‌شد.

جهل و خرافات آن چنان بر جامعه آن‌ها سايه افكنده بود كه خدايانشان را با دست خود مى‌ساختند؛ گاه از سنگ و چوب و گاه از مواد غذايى و سپس در زمان قحطى آن را مى‌خوردند.

قساوت و سنگدلى آن چنان بود كه كينه‌ها را از نسلى به نسلى منتقل مى‌ساختند و خونريزى و آدمكشى براى آن‌ها يك امر ساده بود، و هم چنين مفاسد ديگر.

در اين زمان مى‌توان به عظمت خدمات پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و اهميّت رسالت او در آن محيط تاريك و ظلمانى پى برد، كه در مدت كوتاهى از آن قوم وحشى و خرافى و جاهل، قومى متمدّن و عالم و آگاه ساخت.