شرح و تفسير خورشيدى كه در تاريكى درخشيد

اين خطبه از خطبه‌هاى ملاحم است كه بخشى از حوادث خطرناك آينده را بازگو مى‌كند و به مردم هشدار مى‌دهد كه مراقب خويش باشند و آلوده فتنه‌ها و ظلم و فسادها نشوند. امام عليه السّلام اين خطبه را با حمد و ثناى الهى و پناه بردن به ذات پاك او از شر شياطين آغاز مى‌كند و مى‌فرمايد:

«خداى را ستايش مى‌كنم و از او براى كارهايى كه موجب طرد و منع شيطان است كمك مى‌جويم و براى مصون ماندن از گرفتار شدن در دام‌ها و فريب‌هاى شيطان يارى مى‌طلبم» (و أحمد اللّه و أستعينه على مداحر [1] الشّيطان و مزاجره‌ [2] و الاعتصام من حبائله و مخاتله‌ [3]).

امام عليه السّلام در اين دو جمله از خداوند، توفيق اطاعت و عبادت و پرهيز از گناه و معصيت مى‌طلبد؛ زيرا «مداحر» و «مزاجر» شيطان و به تعبير ديگر، امورى كه او را از انسان دور مى‌سازد، چيزى جز اطاعت فرمان خدا نيست و «حبائل» و «مخاتل» (دام‌ها و فريب‌هاى) شيطان چيزى جز گناهان و معاصى نيست و به يقين بدون يارى خداوند و امدادهاى الهى نه اطاعت ممكن است و نه پرهيز از گناه؛ چرا كه راه اين دو بسيار سخت است و پر پيچ و خم.

سپس به سراغ شهادت بر يكتايى خدا و رسالت پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله مى‌رود و چنين مى‌فرمايد: «گواهى مى‌دهم جز خداوند يكتا معبودى نيست و شهادت مى‌دهم كه محمّد،

[1] «مداحر» جمع «مدحر» به معناى امرى است كه سبب طرد و دورى چيزى مى‌شود و از ماده «دحور» به معناى راندن و دور ساختن آمده است.

[2] «مزاجر» جمع «مزجر» به معناى باز دارنده از چيزى است و از ماده «زجر» به معناى بازداشتن است.

[3] «مخاتل» جمع «مختل» به معناى كارى است كه به وسيله آن فريب مى‌دهند، از ماده «ختل» (بر وزن قتل)، به معناى خدعه و نيرنگ است.