آن كه با گوش‌هاى خود سخنان باطل فراوان (و شايعات بى‌اساس) مى‌شنوى» [1].

كوتاه سخن اين كه، نه هر چه انسان مى‌بيند حق است؛ چرا كه گاه چشم خطا مى‌كند، و نه هر چه مى‌شنود باطل است؛ چرا كه ممكن است گويندگان افراد عادل و ثقه و معتبر و دقيقى باشند، ولى در ميان ديده‌ها خطا كم است، اما در ميان شنيده‌ها سخن باطل بسيار است، و آنچه در خطبه بالا آمده است اشاره به همين نكته دارد.

آنچه در بالا آمد شايد بهترين تفسيرى باشد كه براى جمله فوق به نظر مى‌رسد، بعضى از شارحان نهج البلاغه تفسير ديگرى دارند كه خلاصه‌اش چنين است: جمله «ميان حق و باطل چهار انگشت فاصله است»، اشاره به عيوبى است كه درباره اشخاص گفته مى‌شود، بسيارى از اين عيوب، ناشى از سوءظن، عدم تحقيق، حسد، كينه‌توزى، و مانند آن است، بنابر اين در ميان اين گفته‌ها دروغ و باطل فراوان است، ولى اگر انسان عيوبى را با چشم خود ببيند، مى‌تواند قبول كند كه فلان شخص داراى فلان عيوب است.

نكته يك درس عالى اخلاقى‌

اگر مردم جهان همين جمله اخير را كه امام عليه السّلام مى‌فرمود: «ميان حق و باطل چهار انگشت بيشتر فاصله نيست»، به خاطر بسپارند، و هميشه و در همه جا به آن عمل كنند، به يقين خوش بينى و حسن ظن جاى بدبينى و سوءظن، و اعتماد جاى بى‌اعتمادى، و محبّت جاى نفرت و كينه‌توزى را خواهد گرفت، و

[1] بحار الانوار، جلد 72، صفحه 196.