جايگاه رحمتش منزل گزينيد و عزيزترين اولياى خدا نزد او باشيد؟! هيهات! هرگز نمى‌توان خدا را در مورد بهشت جاويدانش، فريب داد و رضاى او جز با اطاعتش به دست نمى‌آيد. خدا لعنت كند، كسانى را كه «امر به معروف» مى‌كنند و خود آن را ترك مى‌گويند، و «نهى از منكر» مى‌كنند و خود مرتكب آن مى‌شوند!

شرح و تفسير كجا رفتند آزاد مردان؟!

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه براى روشن ساختن وضع فساد زمان، و پشت كردن به نيكى‌ها و روى آوردن به بدى‌ها، تعبيرات زيبا و گويايى به كار مى‌برد، مى‌فرمايد: «كجايند خوبان شما؟ صالحان، آزاد مردان و سخاوتمندان شما؟ كجا هستند آنها كه در كسب و كارشان تقوا و ورع داشتند و آنها كه در عقيده و رفتار خود از بدى‌ها دورى مى‌جستند؟» (أين أخياركم و صلحاؤكم! و أين أحراركم و سمحاؤكم‌ [1]! و أين المتورّعون‌ [2] في مكاسبهم، و المتنزّهون في مذاهبهم؟) امام عليه السّلام در اين بيان از شش گروه جستجو مى‌كند، و فقدان آنها را در جامعه آن روز، دليل بر انحطاط و فساد مى‌شمرد: نيكان و صالحان، آزادگان و سخاوتمندان، تقوا پيشگان در كسب و پرهيزگاران در عقيده و عمل. به يقين هر زمان جوامع بشرى از اين گروه‌هاى ممتاز و برتر جامعه، خالى شود

[1] «سمحاء» جمع «سميح» به معنى شخص بخشنده و صاحب كرم است و بعضى گفته‌اند به معنى كسى است كه هم در فراوانى نعمت و هم در تنگ دستى بذل و بخشش مى‌كند.

[2] «متورع» از مادّه «ورع» در اصل به معنى پرهيز از گناه و شبهات است.