اشغال كند» (و حتّى يرموا بالمناسر [1] تتبعها المناسر؛ و يرجموا بالكتائب‌ [2] تقفوها الحلائب‌ [3]؛ و حتّى يجرّ ببلادهم الخميس‌ [4] يتلوه الخميس؛ و حتّى تدعق‌ [5] الخيول في نواحر [6] أرضهم. و بأعنان‌ [7] مساربهم‌ [8] و مسارحهم‌ [9]).

امام عليه السّلام در بخش نخستين اين خطبه، آداب فردى جنگ را به سربازان خود مى‌آموزد و در اين بخش اخير، آداب گروهى را كه چگونه گردانها و لشگرها، سواره نظام و پياده نظام با هماهنگى دقيق در برابر دشمن عمل كنند و با استفاده از روشهاى كار آمد، آنها را در هم بكوبند.

از نكات مهمى كه امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه به آن پرداخته، اين است‌

[1] «مناسر» جمع «منسر» (بر وزن محفل) به معنى گروهى از لشكر است كه در پيشاپيش لشكر حركت مى‌كند و به آن طليعه گفته مى‌شود. «و منسر» (بر وزن منبر) به معنى منقار پرندگان گوشتخوار است.

[2] «كتائب» جمع «كتيبه» به معنى گروهى از لشكر (مانند گردان) است.

[3] «حلائب» جمع «حليبه» يا «حلوبه» به معنى جمعيّتى است كه از هر سو گرد هم مى‌آيند و به بخش سواره نظام لشكر نيز اطلاق مى‌شود.

[4] «خميس» به معنى يك لشكر كامل مى‌باشد كه از پنج بخش تشكيل شده است: مقدّمه، ميمنه، ميسره، قلب و ساقه.

[5] تفسير «تدعق» در كلام سيّد رضى خواهد آمد.

[6] تفسير «نواحر» در كلام سيّد رضى خواهد آمد.

[7] «اعنان» به گفته لسان العرب جمع «عنن» (بر وزن كفن) به معنى نواحى و اطراف چيزى است.

[8] «مسارب» جمع «مسربه» به معنى چراگاه و «مسارح» جمع «مسرح» آن هم به معنى چراگاه است ولى بعضى از شارحان نهج البلاغه گفته‌اند: «مسارح» به چراگاه‌هايى گفته مى‌شود كه در اوّل روز حيوان را در آن جا به چرا مى‌برند ولى «مسارب» مفهوم عامى دارد (شرح ابن ابى الحديد، جلد 8، صفحه 9).

[9] «مسارب» جمع «مسربه» به معنى چراگاه و «مسارح» جمع «مسرح» آن هم به معنى چراگاه است ولى بعضى از شارحان نهج البلاغه گفته‌اند: «مسارح» به چراگاه‌هايى گفته مى‌شود كه در اوّل روز حيوان را در آن جا به چرا مى‌برند ولى «مسارب» مفهوم عامى دارد (شرح ابن ابى الحديد، جلد 8، صفحه 9).