شرح و تفسير بهشت در سايه نيزه‌هاست!

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه براى آماده ساختن اصحاب و ياران خود در ميدان نبرد، به سه امر متوسّل مى‌شود: گاه آنها را تهديد نسبت به مسأله فرار از جنگ مى‌كند و گاه از آنها تعريف و تمجيد كرده و نقاط مثبتى را كه در آنها مى‌بيند بازگو مى‌كند و گاه آنها را به پاداش‌هاى الهى تشويق مى‌نمايد، بنابر اين اين بخش از خطبه در سه چيز خلاصه مى‌شود: تهديد، تشويق و تمجيد.

در قسمت اوّل مى‌فرمايد: «به خدا سوگند اگر از شمشير دنيا فرار كنيد از شمشير آخرت در امان نخواهيد بود!» (و ايم اللّه لئن فررتم من سيف العاجلة، لا تسلموا من سيف الآخرة).

تعبير به «سيف الآخرة» (شمشير آخرت)، اشاره به عذابهاى الهى است كه دامان فراركنندگان از ميدان جهاد را مى‌گيرد و بى شك فرار از جهاد از بزرگترين گناهان است چرا كه گاه فرار چند نفر سبب شكست لشكر عظيمى مى‌گردد و تمدن درخشانى به سقوط كشانده مى‌شود و يا ضربات سنگينى جبران ناپذيرى بر پيكر اسلام وارد مى‌شود.

سپس به تمجيد آنها پرداخته مى‌فرمايد: «شما بزرگان و پيشگامان عرب و شرافتمندان برجسته‌ايد، به يقين در فرار، غضب و خشم الهى، ذلّت هميشگى و ننگ جاودان است، فرار كننده چيزى به عمر خويش نمى‌افزايد و ميان خود و روز مرگش حايلى ايجاد نمى‌كند» (و أنتم لهاميم‌ [1] العرب، و السّنام‌ [2]

[1] «اللهاميم» جمع «لهموم» (بر وزن حلقوم) انسانهاى با شخصيت و اسبهاى چابك و پيشتاز است.

[2] «سنام» در اصل به معنى كوهان شتر است و بعد به هر چيز برجسته‌اى اطلاق شده.