مردم ترويج مى‌دهند و به بعضى از ظواهر مذهبى اهميّت داده، عمق و باطن آن را از ميان مى‌برند.

هرگاه با اين معيارهاى دقيقى كه مولا امير مؤمنان عليه السّلام در اين خطبه بيان كرده به جوامع دنياى امروز- مخصوصا بسيارى از كشورهاى اسلامى- بنگريم، مى‌بينيم چقدر قابل تطبيق است. گويى امام عليه السّلام از آن روز تمام حوادثى را كه امروز در جوامع مى‌گذرد با چشم مى‌ديده و همچون نقّاش چيره دستى آنها را با نوك قلم ترسيم نموده؛ تصويرى كه از هر نظر برابر با اصل است.

آنچه امام عليه السّلام در اين خطبه پيش بينى فرموده است شباهت به رواياتى دارد كه از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در اين زمينه نقل شده است. از جمله در حديثى مى‌خوانيم:

«يأتي على النّاس زمان وجوههم وجوه الآدميّين، و قلوبهم قلوب الشّياطين، كأمثال الذّئاب الضّواري، سفّاكون للدّماء، لا يتناهون عن منكر فعلوه، إن تابعتهم ارتابوك و إن حدّثتهم كذّبوك، إن تواريت عنهم اغتابوك. ألسّنّة فيهم بدعة، و البدعة فيهم سنّة، و الحليم منهم غادر، و الغادر بينهم حليم، ألمؤمن فيما بينهم مستضعف، و الفاسق فيما بينهم مشرّف ... فعند ذلك يحرمهم اللّه قطر السّماء في أوانه، و ينزله في غير أوانه، و يسلّط عليهم شرارهم ...؛ زمانى بر مردم فرا مى‌رسد كه صورت‌هاى آنها، صورت‌هاى انسانى است و دل‌هاى آنها دل‌هاى شيطانى! مانند گرگان درنده‌اند؛ و پيوسته خون‌ريزى مى‌كنند؛ و هيچگاه (با تذّكر و ارشاد) از منكراتى كه انجام مى‌دهند، باز نمى‌گردند! اگر با آنها همراهى كنى تو را متّهم مى‌كنند و اگر سخنى بگويى، تكذيبت مى‌كنند و اگر از آنها پنهان شوى غيبت مى‌كنند. سنّت (سنّت معصومين) در ميان آنها بدعت است؛ و بدعت در ميان آنها سنّت! عاقل در نظر آنها كسى است كه فريبكار و پيمان شكن باشد و فريبكار و پيمان شكن در ميان آنها عاقل و هوشيار محسوب مى‌شود. مؤمن در ميان آنها