نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 38
هشدار
مىدهد كه كنه صفات خدا- همچون كنه ذات خدا- براى هيچ انسانى شناخته شده نيست؛ چرا
كه او و صفاتش نامحدود است و ما هر كس باشيم و در هر حدّى از علم، محدوديم و محدود
به كنه و حقيقت ذات و صفات نامحدود نمىرسد.
بنابر اين،
تنها راه اين است كه در اين گونه موارد به معرفت اجمالى قناعت شود؛ يعنى از آثار
خدا- كه در سراسر جهان آفرينش وجود دارد- مىشود پى به اصل وجود او ببريم، بىآنكه
ادّعاى معرفت كنه ذات كنيم و از نظام عجيب و شگفتآورى كه بر جهان آفرينش و
موجودات متنوّع آن حاكم است، اجمالا پى به علم و قدرت و ساير صفات او ببريم،
بىآنكه كنه علم و قدرت و صفات او را دريابيم.
خوب است در
اينجا مثالى از جهان مخلوقات بزنيم؛ ما وجود ذات و صفات بسيارى از موجودات جهان
آفرينش را مىدانيم، در حالى كه كنه و حقيقت آن را نمىدانيم؛ مىدانيم زمان و
مكان وجود دارد و هميشه در آن زندگى مىكنيم، امّا حقيقت زمان و مكان چيست؟ مطلبى
است كه فلاسفه بزرگ از درك آن حيران ماندهاند و نظرات متفاوتى ابداع كردهاند؛ ما
مىدانيم نيروى جاذبه وجود دارد و آثار آن را مىبينيم، امّا هيچ كس نمىداند
حقيقت جاذبه چيست؟ آيا امواج مخصوصى است؟ يا پديده مجهول ديگرى است كه از فاصلههاى
دور اثر مىكند؟
از اين
روشنتر: ما همه چيز را با عقلمان درك مىكنيم؛ امّا حقيقت عقل چيست؟ پاسخ روشنى
ندارد! جايى كه در عالم ممكنات و پديدههاى عالم آفرينش، ما به علم اجمالى قناعت
مىكنيم و در بسيارى از موارد علم تفصيلى نداريم، چه جاى تعجّب كه ذات و صفات
خداوند واجب الوجود را اجمالا بشناسيم، ولى تفصيلا ندانيم.
روشن است
اصرار بر درك كنه ذات و صفات و تعمّق در آن، يا حيرت انسان را بيشتر مىكند و يا
به گمراهى و افتادن در پرتگاه تشبيه (تشبيه به مخلوقات) مىكشاند و منظور امام
عليه السّلام از جمله «فتكون من الهالكين» همين هلاكت معنوى است.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 38