انگيزه‌هاى جهادگران را در حدّ بالا نگه دارد و آنان را به ايثار و فداكارى در راه خدا وادارد. در ضمن اشارتى به ويژگى‌هاى جنگ «صفّين» و وظايف مؤمنين در اين جنگ دارد.

در اين كه امام عليه السّلام اين خطبه را چه زمانى ايراد فرمود، ميان شارحان «نهج البلاغه» گفتگو است. «ابن ابى الحديد» مى‌گويد: «اين خطبه را امام عليه السّلام در آن روزى كه به «ليلة الهرير» منتهى مى‌شد- طبق نقل بسيارى از روايات- ايراد فرمود» در حالى كه «نصر بن مزاحم» مى‌گويد: «امام عليه السّلام آن را در نخستين روز جنگ «صفّين» در ماه صفر سال 37 هجرى ايراد كرد.» مؤلّف كتاب «مصادر نهج البلاغه» از «طبرى» نويسنده كتاب «بشارة المصطفى»- كه از علماى قرن ششم هجرى است- از «ابن عبّاس» چنين نقل مى‌كند كه مى‌گفت:

«زنان جهان، ديگر نمى‌توانند شخصيّتى همچون على عليه السّلام بزايند. به خدا سوگند! من جنگجوى كار آزموده‌اى را همانند على عليه السّلام هرگز نديدم! فراموش نمى‌كنم روزى در جنگ «صفّين» با او بوديم در حالى كه عمامه سياهى بر سر داشت و چشمانش همچون چراغ مى‌درخشيد، در كنار هر گروهى از لشكريانش مى‌ايستاد و براى آنان خطبه‌اى مى‌خواند، تا به گروه ما رسيد و اين در حالى بود كه مقدّمه لشكر «معاويه» كه ده هزار نفر اسب سوار بودند، نمايان شدند، گروهى از مردم هنگامى كه آنها را ديدند، به وحشت افتادند. «امير مؤمنان على عليه السّلام» رو به اهل «عراق» كرد و فرمود:

اينها انسان نماهايى هستند كه دلهاى ناتوانى دارند اگر شمشير اهل حق به آنها برسد، مانند ملخ‌هايى كه در برابر طوفان قرار گيرند، به سرعت پراكنده مى‌شوند! سپس خطبه بالا را بيان فرمود.» [1]

[1] مصادر نهج البلاغه، جلد 2، صفحه 53 (با كمى تلخيص)