عدالت نموده و نخستين گام عدالتش، بيرون راندن هوا و هوس از دل خويش است.

حق مى‌گويد و به حق عمل مى‌كند. هيچ كار خيرى نيست جز آنكه (در برنامه زندگى او قرار دارد و) آهنگ آن مى‌كند و در هيچ جا گمان خيرى نمى‌رود، جز اينكه بسوى آن گام برمى‌دارد و تا به آخر نرسد از تلاش نمى‌ايستد، زمام اختيار خود را به دست قرآن سپرده و قرآن رهبر و پيشواى اوست، هر جا قرآن فرود آيد، او بار خويش را همانجا افكند و هر جا قرآن منزل كند، آن را منزلگاه خويش سازد.

شرح و تفسير

ويژگى‌هاى بندگان خالص خدا

در اين بخش از خطبه، امام عليه السّلام به سراغ نكته مهمّى مى‌رود كه بخش گذشته را تكميل مى‌كند و آن اينكه بنده مخلص خداوند- كه موضوع سخن در بخش‌هاى سابق است- بعد از آگاهى و خودسازى و تهذيب نفس و رسيدن به مقامات عاليه در علم و عمل و تقوا، كمر همّت براى هدايت خلق مى‌بندد و همچون چراغ روشنى فرا راه مردم مى‌شود و آنها را از ظلمات جهل و وهم و گمراهى رهايى مى‌بخشد و در واقع بعد از پايان «سير إلى الحقّ» و «في الحقّ»، مرحله «سير إلى الخلق» او شروع مى‌شود و به اداى رسالتى همچون رسالت انبيا مى‌پردازد.

مى‌فرمايد: «او خود را براى خداوند سبحان در بالاترين امور (براى انجام رسالت‌ها و وظايف) قرار داده (و در حقيقت عزم خود را بر انجام اين وظيفه الهى جزم كرده است).» (قد نصب نفسه للّه- سبحانه- في أرفع الأمور).

سپس به شرح اين وظايف پرداخته، با جمله‌هاى كوتاه و پرمعنا روى نقاط حسّاس تكيه مى‌كند، مى‌فرمايد: «به هر مشكلى پاسخ گويد و فروع را به اصول‌