شرح و تفسير

خوهاى خطرناك‌

در اين بخش، كه آخرين بخش از خطبه 86 مى‌باشد، امام عليه السّلام نسبت به شش صفت، از صفات رذيله شديدا هشدار مى‌دهد (ريا، هم‌نشينى با هواپرستان، دروغ، حسد، عداوت و دشمنى، و آرزوهاى دور و دراز) و در كنار هر يك از اين صفات، اشاره پرمعنايى به زيانهاى آن فرموده است.

نخست مى‌فرمايد: «آگاه باشيد! رياكارى هر چند كم باشد، شرك است.» (و اعلموا أنّ يسير الرّياء شرك).

زيرا شخص رياكار، يك عمل الهى را براى رضاى بندگان و تظاهر به نيكى و جلب توجّه آنان انجام مى‌دهد و در حقيقت، به جاى اينكه عزّت را از خدا بخواهد كه مصداق واقعى‌ «تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ» [1] است، از بندگان ضعيف و ناتوان مى‌طلبد و اين نوعى شرك و دوگانه پرستى است كه با «توحيد افعالى» در تضادّ مى‌باشد.

به همين دليل، در روايات اسلامى آمده است كه روز قيامت، شخص رياكار را به اين عناوين مخاطب مى‌سازند و او را صدا مى‌زنند كه:

«يا كافر! يا فاجر! يا غادر! يا خاسر! حبط عملك و بطل أجرك، فلا خلاص لك اليوم، فالتمس أجرك ممّن كنت تعمل له،

اى كافر! اى فاجر! اى حيله‌گر! اى زيانكار! عملت نابود شد و اجرت از ميان رفت و امروز راه نجاتى براى تو نيست، پاداش خود را از كسى بطلب كه براى او عمل مى‌كردى». [2] اضافه بر اين، شخص رياكار به خاطر دوگانگى ظاهر و باطن، در زمره منافقان است و اين نفاق سبب مى‌شود كه اعمالش بى‌روح و تهى از محتوا و بى‌اثر باشد.

[1] سوره آل عمران، آيه 26.

[2] وسائل الشيعة، جلد 1، باب 11، از ابواب مقدّمات عبادات، حديث 16.