و بالاخره در چهارمين هشدار مى‌فرمايد: «از تذكّرات و مواعظ بهره بگيريد! (كه اينها همه براى شما و به سود شما است).» (و انتفعوا بالذّكر و المواعظ).

تفاوت ميان اين چهار هشدار اين است كه: در هشدار اوّل، امام عليه السّلام همه را به حوادث تاريخى عبرت‌آموز گذشته و حال توجّه مى‌دهد كه اندرزهاى گرانبهايى دربردارد، در هشدار دوم، به نشانه‌هاى پروردگار در عالم هستى يا آيات قرآنى كه بيدارگر است، اشاره فرموده؛ در هشدار سوم، به انذارها و سخنان بيم دهنده از سوى اولياء اللّه اشاره مى‌كند و در هشدار چهارم، به اندرزها و نصيحت‌هاى اين مردان الهى توجّه شده است كه مجموعه اين هشدارها براى بيدارى آنان كه كمترين آمادگى دارند، كافى است، تا چه رسد به آمادگان براى پذيرش.

سپس در ادامه سخن به لحظات دردآور مرگ و جان دادن و حالاتى كه هر بيننده‌اى را تكان مى‌دهد و در فكر فرو مى‌برد، توجّه فرموده، چنين مى‌گويد: «گويا مى‌بينم چنگال مرگ در پيكر شما فرو رفته، و علاقه و آرزوها از شما رخت بربسته، شدايد و سختى‌هاى مرگ و برزخ به شما روى آورده، و حركت به سوى رستاخيز آغاز شده است و هر يك از شما وارد صحنه محشر مى‌شود، در حالى كه همراه او «سائق» و «شاهدى» است: فرشته‌اى كه او را به سوى محشر مى‌راند و شاهدى كه بر اعمال او گواهى مى‌دهد.» (فكأن قد علقتكم‌ [1] مخالب‌ [2] المنيّة، و انقطعت منكم علائق الأمنيّة، و دهمتكم‌ [3] مفظعات‌ [4] الأمور، و السّياقة إلى الورد المورود، ف «كلّ نفس معها سائق‌

[1] «علقتكم» از مادّه «علق» (بر وزن فلق) در اصل به معناى رابطه شديد و علاقه به چيزى است. اين واژه در مورد حيوان درنده‌اى كه گلوى صيد خود را با دندان مى‌فشارد و خون او را مى‌مكد و يا با چنگالش او را مى‌درد، به كار مى‌رود. در جمله بالا، مرگ به چنين حيوان درنده‌اى تشبيه شده است.

[2] «مخالب» جمع «مخلب» (بر وزن محور) به معناى چنگال حيوانات است كه از مادّه «خلب» (بر وزن قلب) به معناى دريدن پوست است.

[3] «دهمتكم» از مادّه «دهم» (بر وزن فهم) به معناى پوشاندن است. اين واژه در جايى كه چيزى غلبه بر ديگرى كند و به آن احاطه پيدا نمايد، به كار مى‌رود و در عبارت بالا منظور همين است. اين واژه در مورد سياهى و تاريكى شب كه احاطه بر اشيا پيدا مى‌كند، به كار مى‌رود و به سبز پررنگ نيز اطلاق شده است و «مُدْهامَّتانِ» در سوره الرّحمن آيه 64، به معناى «دو باغ سرسبز» است كه گياهش از سبزى و سيراب شدن، به رنگ تيره درآمده است.

[4] «مفظعات» از مادّه «فظع» (بر وزن جزع) به معناى ترساندن و بزرگ شمردن است و «مفظعات الأمور» به حوادث بزرگ و وحشتناكى گفته مى‌شود كه انسان را در خوف فرو مى‌برد.