شرح و تفسير

عبرت بياموزيد و پند گيريد!

امام عليه السّلام در ادامه سخن، دست مخاطبان را گرفته و همراه خود به گذشته تاريخ و حوادث عبرت‌آميز زندگى بشر برده و سرنوشت خودشان را در آينه تاريخ به آنها نشان مى‌دهد، مى‌فرمايد: «اى بندگان خدا! از درس‌هاى سودمند عبرت‌آميز، پند بگيريد!» (فاتّعظوا عباد اللّه بالعبر النّوافع).

قدرتمندان تاريخ، كبكبه پادشاهان بزرگ، ثروت عظيم ثروتمندان پيشين و زندگى پر ناز و نعمت آنها را به خاطر بياوريد! كه چگونه «از نسيمى دفتر ايّام بر هم خورد» و «ورق برگردانى ليل و نهار» طومار زندگانى آنها را در هم پيچيد، چنان كه از قصرهاى مجلّل آنها، جز ويرانه‌اى، و از اندام پر قدرت آنها، جز استخوان پوسيده‌اى باقى نماند، همگى رفتند و فراموش شدند! در هشدار ديگرى مى‌افزايد: «از آيات روشن الهى (در تكوين و تشريع) عبرت بياموزيد! (آياتى كه در پهنه آفرينش و آياتى كه در كتب آسمانى انبيا است).» (و اعتبروا بالآي السّواطع‌ [1]).

در سومين هشدار مى‌فرمايد: «انذارهاى رسا و گوياى الهى را پذيرا شويد!» (و ازدجروا بالنّذر البوالغ).

همان انذارهايى كه با تعبيرات تكان دهنده، در جاى جاى قرآن مجيد آمده است. گاه عذاب‌هاى در هم كوبنده‌اى را كه بر اقوام سركش و ستمگر پيشين نازل شد، شرح مى‌دهم و گاه از مجازات‌هاى دردناك آخرت سخن مى‌گويد و گاه انسان‌ها را به تفكّر و انديشه در سرنوشت خود وامى‌دارد و از گناهان و معاصى بر حذر مى‌نمايد.

[1] «سواطع» جمع «ساطعه» به معناى نور گسترده است. اين واژه در مورد امور معنوى مانند آيات درخشنده قرآن مجيد، يا شخصيّت‌هاى برجسته جهان اسلام نيز، به كار مى‌رود.