نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 446
روضة من رياض الجنّة، أو حفرة من حفر النّيران
، قبر، باغى از باغهاى بهشت است يا حفرهاى از حفرههاى دوزخ» [1] اشاره روشنى به
اين معنا است.
به تعبير ديگر: آنچه در عالم قيامت است به شكل محدودى در برزخ نيز وجود دارد.
مىفرمايد: «بزرگترين بلا در آنجا، آب سوزان دوزخ و ورود در جهنّم و شعلههاى
برافروخته و نعرههاى آتش آن است.» (و أعظم ما
هنالك بليّة نزول الحميم [2]، و تصلية [3] الجحيم، و فورات [4] السّعير، و سورات [5] الزّفير [6]).
اين همان جهنّم برزخى است كه گوشههايى از جهنّم سوزان قيامت را منعكس مىكند
و اصحاب گناهان بزرگ، در كام آن فرو مىروند. همانگونه كه قرآن مجيد درباره آل
فرعون مىگويد: «النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا
وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ
الْعَذابِ»، كيفر آنها آتش است كه هر صبح و شام بر آن
عرضه مىشوند و آن روز كه قيامت برپا مىشود دستور مىدهد: آل فرعون را در
سختترين عذابها وارد كنيد.» [7] از اين تعبيرات هولناك، به خوبى استفاده مىشود كه عذاب
برزخى نيز شديد و وحشتناك است. آتشش فرياد مىزند و شعلههايش زبانه مىكشد و آب
سوزانش سخت جانكاه است.
[1] اين حديث را «ترمذى» در «صحيح»
خود از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله نقل كرده است (جلد 4، كتاب صفة القيامة، حديث
2460) و علّامه مجلسى در بحار الانوار (جلد 6، صفحه 214 و 218) نقل كرده است.
[2] «حميم» از مادّه «حمّ» (بر وزن
غم) به معناى گرمى است و به معناى آب بسيار داغ و سوزان نيز آمده و در عبارت بالا،
اشاره به همين معنا است. قرآن مجيد مىگويد: «فَشارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ»، آنگاه از آب سوزان مىنوشند) (سوره واقعه، آيه 54).
[3] «تصليه» از مادّه «صلى» (بر وزن
سعى) است و «صلى» هم به معناى سوزاندن و هم به معناى داخل آتش شدن آمده است، ولى
«تصليه» معناى متعدّى دارد، يعنى تنها به معناى سوزاندن مىآيد.