آنچه را از دست داده) نمى‌خورد و نسبت به آينده (و آنچه در دست دارد) شاد و دلبسته نيست، هر دو جانب زهد را در اختيار گرفته است» [1].

اين تعبير اشاره است به اينكه حقيقت زهد، ترك وابستگى‌ها و گسستن زنجيرهاى اسارت مربوط به گذشته و آينده است.

تعبير به‌ «و الشّكر عند النّعم» كه به عنوان دومين ركن، از اركان سه گانه زهد شمرده شده، اشاره به اين است كه همواره نعمت‌ها را از سوى خدا بداند، نه از سوى خود، تا همين سبب دلبستگى‌اش به خدا گردد، نه دلبستگى به خويشتن! تعبير به‌ «التّورّع عند المحارم» اشاره به اين است كه ريشه اصلى گناه، دنياپرستى است همانگونه كه در حديث معروف مى‌خوانيم:

«حبّ الدّنيا رأس كلّ خطيئة

، علاقه و عشق به دنيا، ريشه و سرآغاز هر گناهى است» [2].

بنابراين كسى كه: آرزوهايش كوتاه و در برابر نعمت‌هاى الهى شكرگزار و در برابر گناهان خويشتن‌دار است، زاهد واقعى است، خواه فقير باشد يا غنى، چرا كه معيار زهد و وارستگى هرگز فقر نيست! سپس امام عليه السّلام در ادامه اين سخن مى‌فرمايد: «اگر نتوانستيد همه اين صفات را فراهم سازيد، لااقل مراقب باشيد حرام، بر اراده و صبر شما چيره نگردد و در برابر نعمت‌هاى الهى شكر خدا را به فراموشى مسپاريد، چه اينكه خداوند با دلائل روشن و آشكار و كتب آسمانى بارز واضح اتمام حجّت كرده است» (فإنّ عزب‌ [3] ذلك عنكم، فلا يغلب الحرام صبركم، و لا تنسوا عند النّعم شكركم، فقد أعذر اللّه إليكم بحجج)

[1] نهج البلاغه، كلمات قصار، حكمت 439.

[2] كافى، جلد 2، صفحه 131، حديث شماره 11.

[3] «عزب» از مادّه «عزوب» (بر وزن غروب) در اصل به معناى دور شدن و كناره‌گيرى كردن است و به همين مناسبت به معناى ترك ازدواج نيز آمده است و به كسى كه تشكيل خانواده نداده است، «عزب» مى‌گويند.