شرح و تفسير

موقعيّت زنان در جوامع بشرى‌

در تفسير اين خطبه، ميان شارحان نهج البلاغه به ويژه شارحان معاصر گفتگو بسيار است، به همين، دليل لازم مى‌دانيم مقدّمه‌اى براى روشن شدن بحث‌هاى اين خطبه ذكر كنيم. در طول تاريخ در مورد شخصيّت زن بسيار گفتگو شده و افراط و تفريطهايى در نحوه قضاوت پيرامون آنها صورت گرفته، گاه او را از مقام انسان پايين كشيده و يا در شخصيّت انسانى او ترديد كردند! و گاه او را به اوج برده و به عنوان جنس برتر معرّفى نمودند و زن سالارى را در جامعه بشريت پيشنهاد كرده‌اند! مى‌توان گفت اين افراط و تفريطها عكس العمل يكديگر است.

در جوامع امروز، به ويژه جوامع غربى يا آنها كه راه غرب را در دموكراسى مى‌پيمايند نيز، سخن در اين زمينه بسيار است، سياستمداران خود را نيازمند آراى زنان مى‌داند، چرا كه زن و مرد در انتخابات يكسان عمل مى‌كنند و سرمايه‌داران خود را نيازمند به كار زنان مى‌بينند به خصوص اينكه غالبا توقّع آنها از نظر دستمزد و امتيازات ديگر از مردان كمتر است. دستگاههاى عظيم تبليغاتى نيز كه بخش مهمى از سياستهاى تبليغاتى و اقتصادى را تشكيل مى‌دهد، خود را به زنان نيازمند مى‌بينند.

اين جهات سبب شده كه در سخن، دفاع زيادى از حقوق آنها شود و شخصيّت آنها را تا آنجا كه مى‌توانند بالا ببرند، ولى در عمل خبرى نيست و زنان امروز گرفتار انواع محروميت‌ها هستند كه درگذشته نيز با آن دست به گريبان بودند. همين امر در تفسير متون مذهبى نيز مؤثّر واقع شده است و گروهى كه از حقوق زن به صورت شعارگونه و رياكارانه دفاع مى‌كنند، اين متون را طورى تفسير مى‌كنند كه باب طبع اكثريت زنان باشد و تمايلات آنها را- هر چند به صورت كاذب- اشباع كند.