خطبه در يك نگاه‌

مورّخان درباره شأن ورود اين سخن، چنين نقل كرده‌اند:

هنگامى كه اميرمؤمنان على عليه السّلام تصميم گرفت از كوفه براى خاموش كردن آتش فتنه خوارج، بيرون رود «ستاره‌شناسى» كه در ميان ياران او بود، نزد حضرت آمد و عرض كرد: «اى اميرمؤمنان! در اين ساعت حركت نكن! بلكه هنگامى كه سه ساعت از روز گذشته باشد، حركت كن، زيرا اگر الآن حركت كنى هم به خودت و هم به يارانت ضرر شديدى خواهد رسيد و اگر در آن ساعت كه من مى‌گويم حركت كنى، پيروز خواهى شد و به تمام مقصود خود خواهى رسيد.» امام عليه السّلام فرمود: «آيا مى‌دانى در شكم اسب من چيست؟ آيا نر است يا ماده؟» منجّم گفت: «اگر حساب كنم مى‌دانم» على عليه السّلام فرمود: «كسى كه تو را در اين ادّعا تصديق كند، قرآن را تكذيب كرده، خداوند مى‌فرمايد: «إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْأَرْحامِ»، آگاهى از زمان قيام قيامت، مخصوص خداست و اوست كه باران را نازل مى‌كند و آنچه را در رحم‌هاست مى‌داند [1]».

سپس فرمود: «محمّد صلّى اللّه عليه و آله چنين علمى را كه تو ادّعا مى‌كنى ادّعا نمى‌كرد». آنگاه فرمود: «آيا تو گمان مى‌كنى، ساعتى را كه هر كس در آن ساعت حركت كند، پيروز مى‌شود، به مردم نشان مى‌دهى و از ساعتى كه اگر كسى در آن حركت كند، گرفتار زيان مى‌شود، بازمى‌دارى؟ كسى كه به اين سخن تو ايمان داشته باشد، ايمن نيستم از اينكه مانند مشركان باشد. خداوندا! پيروزى و شكست به دست توست و معبودى جز تو نيست.» سپس فرمود: «ما آنچه را تو گفته‌اى مخالفت خواهيم كرد (و خواهى ديد كه سخن تو درست نبوده است)».

سپس روى سخن را به مردم كرد و مردم را از اين گونه افكار بر حذر داشت و به‌

[1] سوره لقمان، آيه 34.