در اين جمله‌هاى كوتاه، تشبيهات ظريف و نكات بسيار دقيقى نهفته شده است، نخست اينكه: مردم «عراق» را به «زن» تشبيه مى‌كند، چون مردانه از عزّت و شرف خود دفاع نكردند، سپس روى باردار بودن اين «زن» تكيه مى‌كند، چرا كه آنها حدّاقل اين شايستگى را داشتند كه با اطاعت از فرمان على عليه السّلام فرزند پيروزى را به دنيا بياورند و دست غارتگران شام را، از دامان اسلام و قرآن و مسلمين كوتاه سازند، ولى متأسّفانه در آخرين روزهاى باردارى، در اثر جهل و نادانى، اين فرزند را ساقط كردند، نيرنگ «عمرو عاص» در رابطه با بالا بردن قرآن‌ها بر سر نيزه‌ها، به نتيجه مى‌رسد و جمعيّت با اين خدعه و نيرنگ، دست از جنگ مى‌كشند و حتّى از پيشروى «مالك اشتر» به سراپرده معاويه و فرود آوردن آخرين ضربت، جلوگيرى مى‌نمايند، كه اگر مالك برنگردد تو را خواهيم كشت.

چنين زنى اگر شوهر و سرپرست خود را از دست بدهد و همسر مناسب ديگرى نيز انتخاب نكند و با حسرت و اندوه از دنيا برود، بديهى است كه ميراث او را افراد دوردست مى‌برند، نه فرزندى دارد كه ادامه بخش حيات او باشد، نه همسرى كه براى او اشك بريزد (و فرض اين است كه پدر و مادر نيز ندارد)! بعضى از بزرگان معتقدند كه اين بخش از كلام مولا عليه السّلام اشاره به پيشگويى‌هايى از آينده است و نشان مى‌دهد كه امام عليه السّلام پيش‌بينى مى‌كند كه مردم «عراق» بر اثر سوء تدبيرى كه در مسأله «جنگ صفّين» و مانند آن داشتند، با گرفتارى‌هاى شديد، رو به رو مى‌شوند، پيشوايشان على عليه السّلام را از دست مى‌دهند و جانشين آن حضرت به خاطر بى‌وفايى‌ها و تمرّدها آنها را رها مى‌سازد و افراد دوردست، بر آنها مسلّط مى‌شوند و روزگار آنان را سياه مى‌كنند، همان طور كه اين مسئله انجام شد.

سپس امام عليه السّلام در ادامه سخن، به اين نكته توجّه مى‌دهد كه هجرت و از مدينه‌