تشبيه به «ضبّه» (سوسمار) به خاطر آن است كه سوسمار در ميان حيوانات به حماقت معروف است، تا آنجا كه حتّى لانه خود را ممكن است گم كند. لذا آن را در كنار تخته سنگى مى‌سازد كه نشانه باشد و گم نشود، به علاوه مى‌گويند «سوسمار» موجود بسيار بى‌عاطفه‌اى است، چرا كه حتّى نوزادان خود را مى‌خورد.

همچنين تشبيه به «كفتار» نيز به خاطر حماقت اين حيوان است. در شرح خطبه ششم ويژگى‌هاى ديگرى نيز از «كفتار» بيان گرديد، از جمله اين كه او حضور دشمن را احساس مى‌كند ولى با زمزمه‌هاى شكارچى به خواب مى‌رود، خوابى كه منتهى به اسارت و مرگ او مى‌شود و به اين ترتيب كمترين مقاومتى در برابر دشمن خود نمى‌كند.

امام عليه السّلام با اين تشبيهات مى‌خواهد انگشت روى نقطه اصلى درد بگذارد و بگويد نقطه ضعف آنها كجا است، كه دشمن را- على رغم امكانات وسيعى كه در اختيار ياران امام عليه السّلام است- اين چنين جسور و بى‌پروا ساخته! آرى، درد بزرگ آنها احساس ضعف و زبونى و عدم احساس مسئوليّت در برابر مسايل مهم اجتماعى بود و گر نه با داشتن رهبرى همچون على بن ابى طالب عليه السّلام بايد با آسانى دشمنان را عقب برانند و تمام كشور اسلام را امن و امان كنند.

حوادث مختلفى كه در جنگ «صفّين» واقع شد شاهد گوياى سخنان مولا على عليه السّلام در اين خطبه است. چگونه لشكر كوفه با حماقت‌هاى پى در پى و از دست دادن فرصتها، هم خودشان را بيچاره كردند، هم امامشان را به زحمت انداختند، و هم جامعه مسلمين را در زير پرچم ظالمان خونخوار و غارتگران بيدادگر، قرار دادند.

سپس حضرت عليه السّلام با تشبيه ديگرى ضعف و زبونى آنها را آشكار مى‌سازد و مى‌فرمايد: «به خدا سوگند! ذليل آن كس است كه شما ياور او باشيد و آن كس كه به وسيله شما (به سوى دشمن) تير اندازى كند، همچون كسى است كه تيرى بى‌پيكان‌