شرح و تفسير

محكم بايستيد و مقاومت كنيد!

امام در اين بخش از خطبه، به تقويت روحيه سربازان خود پرداخته و دستورات جديدى را در خصوص جنگ صفّين براى قلع ماده فساد به آنان مى‌دهد، نخست مى‌فرمايد: «بدانيد شما (در ميدان نبرد) در پيشگاه خداوند قرار داريد (همه اعمال شما را مى‌بيند و از نيّات شما آگاه است و از شما در طريق حق حمايت مى‌كند)» (و اعلموا أنّكم بعين اللّه.) اين احساس كه انسان در حضور مولا و آقايش قرار دارد، مولايى كه بر هر چيز قادر و تواناست و از همه چيز با خبر است، از يك سو، به او توان و قدرت مى‌بخشد كه تنها نيست و از سوى ديگر، توجّه به مسئوليّت‌ها را بيشتر و قوى‌تر مى‌كند.

شبيه اين معنا در داستان حضرت نوح عليه السّلام آمده است آنجا كه به او دستور ساختن كشتى نجات مى‌دهد و مى‌فرمايد: «وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا»؛ و (اكنون) در حضور ما و طبق وحى ما كشتى بساز!» [1] اشاره به اينكه: ممكن است دشمنان تو، يا از طريق سخريّه و يا فشارهاى جسمى و روحى بخواهند در كار تو مانع ايجاد كنند، امّا چون در پيشگاه ما و مطابق فرمان ما است، ترس و وحشت و غمى به خود راه مده.

شبيه همين معنا را درباره پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در مقابل انبوه دشمنان سرسخت و سنگدل مى‌فرمايد: «وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا»، در طريق ابلاغ حكم پروردگارت، شكيبايى و استقامت كن، زيرا تو در برابر ديدگان علم ما قرار دارى! [2].

سپس مى‌افزايد: « (امتياز ديگر شما اين است كه، شما همراه و همگام) با پسر عموى پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله هستيد.» (و مع ابن عمّ رسول اللّه).

[1] سوره هود، آيه 37.

[2] سوره طور، آيه 48.