خداوند و پيامبرش و جهاد در راهش محبوبتر است در انتظار اين باشيد كه خداوند عذابش را بر شما نازل كند» [1].

آرى زندگى ما تجسّمى از آيه فوق است و در برابر فرمان الهى از همه چيز صرف نظر مى‌كرديم و به همين دليل نصرت و يارى خدا به سراغ ما مى‌آمد.

سپس مى‌افزايد «اين ايثار و فداكارى در راه حق نه تنها از ايمان و استقامت ما نمى‌كاست، بلكه بر ايمان و تسليم ما مى‌افزود و ما را در شاهراه حق و صبر و استقامت در برابر درد و رنجها و جهاد پيگير در مقابل دشمن ثابت‌قدم مى‌ساخت» (ما يزيدنا ذلك إلّا إيمانا و تسليما، و مضيّا على اللّقم‌ [2] و صبرا على مضض‌ [3] الألم و جدّا على جهاد العدوّ).

البتّه آنچه امام عليه السّلام در اين جمله اشاره به آن مى‌فرمايد يك واقعيت تاريخى است. در بسيارى از جنگهاى اسلامى به خصوص جنگ بدر گروهى از اقوام و عشيره مسلمين در برابر آنها قرار گرفته بودند و آنها براى جلب رضاى خدا بى‌اعتنا به اين پيوندهاى قبيلگى كه در نظر عرب سخت محترم بود، بر مخالفان خود تاختند و آنها را از پاى در آوردند، اين نكته قابل توجه است كه امورى كه مايه سستى ديگران مى‌شد مايه استقامت و جدّيت بيشتر ياران رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى‌گشت.

سپس به صحنه ديگرى از رويارويى ياران پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با دشمن پرداخته مى‌فرمايد: «گاهى يكى از ما با فرد ديگرى از دشمن به صورت دو قهرمان با هم نبرد مى‌كردند بگونه‌اى كه، هر يك مى‌خواست كار ديگرى را بسازد، و جام مرگ را به او بنوشاند (آرى) گاه ما بر دشمن پيروز مى‌شديم و گاه دشمن بر ما» (و لقد كان‌

[1] سوره توبه، آيه 24.

[2] «لقم» به گفته جمعى از ارباب لغت و مفسّران نهج البلاغه به معنى شاهراه يا جادّه روشن است و در اصل از «لقم» (بر وزن لغو) به معنى سرعت در خوردن است و از آنجا كه جاده‌هاى وسيع افراد را در خود جاى مى‌دهد و گويى با سرعت مى‌بلعد به آنها «لقم» (بر وزن قلم) گفته شده است.

[3] «مضض» (بر وزن مرض) به معنى ريشه‌دار شدن اندوه در قلب يا ايجاد سوزش است (مانند وقتى كه انسان سركه سوزانى را در دهان بريزد).