خطبه پنجاه و پنجم‌ [1] «و قد استبطأ اصحابه إذنه لهم فى القتال بصفّين»

«اين خطبه را امام عليه السّلام در حالى ايراد فرمود كه يارانش در صفّين از تأخير فرمان جنگ ناراحت بودند».

خطبه در يك نگاه‌

تناسب مضمون اين خطبه با خطبه قبل، نشان مى‌دهد كه هر دو بخشى از يك خطبه بوده و يا در زمانى نزديك به هم ايراد شده‌اند.

«ابن ابى الحديد» در شرح نهج البلاغه خود در ذيل اين خطبه مى‌نويسد:

هنگامى كه امير مؤمنان على عليه السّلام شريعه فرات را در اختيار گرفت و بزرگوارانه اجازه داد كه شاميان نيز از آن استفاده كنند تا شايد اين محبّت و لطف و اجراى عدالت سبب شود كه آنها تحت تأثير قرار گرفته راه جنگ را رها كنند و به سوى صلح و پيوستن به امام عليه السّلام بيايند، چند روزى گذشت كه سكوت بر دو لشكر حاكم بود، نه امام عليه السّلام رسولى به سوى معاويه مى‌فرستاد و نه از سوى معاويه كسى خدمت امام عليه السّلام مى‌آمد و اين امر سبب شد كه اهل عراق از تأخير فرمان جنگ با شاميان ناراحت شوند، لذا خدمت امام عليه السّلام آمدند و عرض كردند: فرزندان و همسران خود

[1] سند خطبه: در «مصادر نهج البلاغه» سند خاصى براى اين خطبه بيان نشده است، ولى «ابن ابى الحديد» در ذيل اين خطبه به عنوان گوشه‌اى از اخبار روز صفّين سخنى دارد كه نشان مى‌دهد آنچه سيد رضى در اينجا آورده، به صورتهاى ديگرى كه در معنى با آن هماهنگ است در تواريخ آمده است. (شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد- جلد 4- صفحه 13)