1- تعبيرى كه امام در باره چگونگى هجوم مردم به هنگام بيعت يا هنگام اصرار بر مسأله شروع جنگ صفّين فرموده است، تعبير تكان دهنده‌اى است كه نشانه‌اى از دگرگونى فوق العاده حال مردم در آن هنگام مى‌باشد.

توجه داشته باشيد كه‌ «تداكّوا» از ماده «دكّ» به معنى كوبيدن و خرد كردن و مسطّح ساختن است و در خطبه بالا اشاره به وضع شترانى است كه فوق العاده تشنه‌اند و وارد آبگاه مى‌شوند و هر كدام ديگرى را مى‌كوبد و كنار مى‌زند تا زودتر به آب برسد ( «هيم» جمع «اهيم» به معنى حيوان يا انسانى است كه از شدّت تشنگى يا عارضه ديگر متحيّر شده و پيوسته اين طرف و آن طرف مى‌رود).

حال اگر چنين شتران تشنه‌اى به حال خود رها شوند و هر گونه نظارت ساربان و قيد و بند را از دست بدهند چه منظره‌اى پيدا مى‌كنند. آرى اين چنين بود حال مردم در آن لحظات حسّاس، و به قدرى فشار زياد بود كه نه تنها براى افراد خودشان ايجاد خطر مى‌كرد بلكه ممكن بود براى امام نيز توليد خطر كند.

آرى اين گونه است حال مردم هنگامى كه به چيزى عشق و علاقه مى‌ورزند و نسبت به آن احساسات نشان مى‌دهند ولى افسوس كه گاهى همانها، هنگامى كه به پاره‌اى از مشكلات برخورد مى‌كنند چنان تغيير حالت مى‌دهند كه گويى هرگز در آن صف حاضر نبودند.

2- تعبير «هيجان و بى‌تابى شتران تشنه بدون افسار» ممكن است اشاره ضمنى به عدم عمق احساسات و ضعف معرفت و شناخت آنها نيز باشد! 3- اين تعبيرات، در واقع نوعى سرزنش را با عبارات كنايى در بر دارد و به آنها گوشزد مى‌كند كه گاهى آن چنان داغ مى‌شويد كه هيچ كس نمى‌تواند شما را كنترل كند و گاهى آن چنان سرد و افسرده و بى‌رمق، كه كسى نمى‌تواند شما را به حركت در آورد.

سپس در ادامه خطبه مى‌فرمايد: «من در باره اين موضوع (جنگ با شاميان يا دشمنان ديگر در آغاز خلافت) مطالعه و بررسى كافى كرده‌ام و آن را كاملا زير و رو