است، (ألا و إنّ اليوم المضمار [1] و غدا السّباق‌ [2] و السّبقة الجنّة و الغاية النّار،) در تشبيهى كه در اين جمله زيبا وارد شده، انسان را به سوار كارانى همانند مى‌كند كه در يك مسابقه بزرگ شركت مى‌كنند. روشن است كه آنها بايد قبلا به تمرين فراوان بپردازند و خود را آماده كنند و از آنجا كه تمرين سوارى با اسب‌ها، آنها را چابك و ورزيده و در عين حال لاغر مى‌كند، عرب، از آن تعبير به «مضمار» يعنى مكان يا زمان لاغر شدن مى‌كند. جالب اين كه به گفته راغب در مفردات، ضامر، به هر حيوان لاغرى گفته نمى‌شود بلكه به حيوان لاغرى گفته مى‌شود كه بر اثر تمرين و كار لاغر شده باشد كه لازمه آن چابكى است. بعد از آن، دوران مسابقه شروع مى‌شود و در هر مسابقه‌اى جوايزى براى برندگان و تبعا خسارتى براى بازندگان خواهد بود. امام عليه السّلام زندگى اين جهان را دوران ورزيدگى و آمادگى و ميدان آخرت را ميدان مسابقه و جايزه برندگان را بهشت و خسارت بازندگان را آتش دوزخ مى‌شمارد.

بديهى است كه هيچ كس در ميدان مسابقه نمى‌تواند مشغول تمرين و آمادگى و ورزيدگى شود، بلكه بايد آنچه در اين زمينه لازم است از قبل فراهم شده باشد، در ميدان محشر نيز جايى براى تهيه حسنات و توبه از سيّئات و تهذيب نفوس و تطهير قلوب نيست. همه اينها بايد در دنيا فراهم شده باشد. كسانى كه اين واقعيت را به فراموشى بسپارند و آمادگى لازم را از نظر روحانى و معنوى، در اين دنيا فراهم نكنند، به يقين در مسابقه سرنوشت‌ساز آخرت، شكست مى‌خورند، شكستى كه سرانجامش دوزخ است.

[1] مضمار، همان طور كه در متن گفته‌ايم، به معناى «مكان يا زمان لاغر شدن» است و به گفته بعضى براى اين كه اسب‌ها در ميدان مسابقه از قدرت كافى برخوردار شوند، مدتى به آنها آب و علف فراوان مى‌دادند تا قوى شوند و سپس با تمرين‌هاى پى در پى اندام آنها لاغر، ولى محكم و قوى مى‌شد. به اين كار تضمير- يعنى لاغر كردن- مى‌گفتند، سپس كلمه «مضمار» به ميدان‌هاى تمرين اطلاق شده، خواه سبب لاغرى باشد يا نباشد.

[2] «سباق» از ماده «سبق» به معناى «پيشى گرفتن» است. مسابقه، از باب مفاعله به معناى «پيشى گرفتن بر هم» است. و سباق نيز به همين معنا است. «سبقه» يا به معناى هدف مطلوبى است كه براى آن، مسابقه مى‌گذارند يا به معناى جايزه است.