مرحوم شرف الدّين در المراجعات، در اينجا، تحليل جالبى دارد. خلاصه آن، اين است كه امام عليه السّلام مى‌خواست از يك سو، حقّ مسلّم خود را در خلافت و نص و وصيت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را محترم بشمارد و از سوى ديگر، به منافقان و بدانديشان- كه براى محو اسلام، در كمين نشسته بودند و اختلافات مهاجران و انصار نيز، زمينه را براى قدرت نمايى آنان فراهم مى‌ساخت،- مجال عرض اندام ندهد. به همين دليل، مدتى از بيعت خوددارى كرد تا مسأله نخست، يعنى (مقام خلافت و امامت او)، تثبيت گردد و سپس براى حفظ اسلام و دفع شرّ منافقان، اقدام به بيعت كرد تا مسأله دوم روى ندهد. [1] در بعضى از فرازهاى نهج البلاغه نيز اشاره‌اى به اين معنا ديده مى‌شود. [2] باز، در ذيل خطبه‌ها و نامه‌هاى متناسب با اين بحث، در اين زمينه سخن خواهيم گفت، ان شاء اللّه تعالى.

[1] المراجعات، نامه 84.

[2] نهج البلاغه، نامه 62.