الْعَسْفَ وَ الْحَيْفَ، فَإِنَّ الْعَسْفَ يَعُودُ بِالْجَلَاءِ، وَالْحَيْفَ يَدْعُو إِلَى السَّيْفِ‌)

. امام عليه السلام در اين بخش از كلام خود نخست به زياد دستور عدالت مى‌دهد سپس آثار شوم تخلف آن را بيان مى‌فرمايد. نخست بر عدالت تأكيد مى‌ورزد عدالتى كه زمين و آسمان به‌سبب آن برپاست، عدالتى كه مايه آرامش و آسايش و نظم امور است و آنگاه از خشونت و سختگيرى و ظلم و تعدى (در گرفتن خراج و يا غير آن) كه نقطه مقابل عدالت است نهى مى‌كند و مى‌فرمايد: ترك عدالت سبب مى‌شود كه مردم مزارع و باغ‌هاى خود را رها كنند و از آن منطقه به‌جاى ديگرى بروند و در نتيجه منطقه به ويرانه‌اى تبديل گردد و سخت گيرى گاه سبب مى‌شود كه بمانند و بر حاكم و والى بشورند و دست به اسلحه ببرند كه آن هم سبب ويرانى كشور اسلام مى‌شود.

نكته‌ها

1. چرا امام عليه السلام زياد را به اين منصب گماشت؟

همان‌گونه كه در ذيل نامه 44 نيز گفته‌ايم زياد در آغاز از ياران على عليه السلام بود و در جنگ‌هاى آن حضرت با معاويه شركت كرد و حتى قبل از صلح امام حسن عليه السلام با معاويه با آن حضرت بود ولى چيزى نگذشت كه معاويه او را فريب داد و به‌سوى خود برد و سرانجام به يكى از مدافعان سرسخت بنى‌اميه مبدل شد.

بنابراين در زندگى او دو دوران مشخص وجود دارد: دوران اول، دوران سلامت فكر و ايمان به مقام ولايت على عليه السلام و افتخارِ در خدمت بنى‌هاشم و اهل‌بيت عليهم السلام بودن است.

در همين دوران معاويه بارها براى او نامه نوشت يا پيكى فرستاد تا او را به‌سوى خود بَرَد ولى موفق نشد.