شرح و تفسير فلسفه ثواب و عقاب‌

امام عليه السلام در اين كلام نورانى و فشرده و كوتاه به فلسفه ثواب و عقاب در برابر اطاعت و معصيت اشاره كرده، مى‌فرمايد: «خداوند سبحان ثواب را بر اطاعتش و كيفر را بر معصيتش مقرر داشته است تا بندگانش را از عذاب خود بازدارد و آن‌ها را به‌سوى بهشتش سوق دهد»؛

(إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَضَعَ الثَّوَابَ عَلَى طَاعَتِهِ، وَ الْعِقَابَ عَلَى مَعْصِيَتِهِ، ذِيَادَةً لِعِبَادِهِ عَنْ نَقْمَتِهِ وَ حِيَاشَةً لَهُمْ إِلَى جَنَّتِهِ‌)

. «ذيادة» در اصل از ماده «ذود» (بر وزن ذوب) به معناى منع كردن و جلوگيرى نمودن است كه در قرآن مجيد در سوره قصص آيه 23 درمورد دختران شعيب به آن اشاره شده و مى‌فرمايد: « «وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمْ امْرَأتَيْنِ تَذُودَانِ»؛ در كنار چاه آب مدين به جز چوپان‌ها دو زن را ديد كه از رفتن گوسفندان خود به‌سوى چاه آب جلوگيرى مى‌كردند».

در كلام نورانى مورد بحث مفهومش اين است كه خداوند عقاب را بر گناه قرار داده تا بندگانش را از عذاب خود بازدارد.

«حياشة» مصدر حاش يحوش- آن‌گونه كه ارباب لغت ازجمله ابن منظور در لسان‌العرب، گفته‌اند- به معناى سوق دادن صيد به‌سوى دام يا به‌سوى افرادى كه آماده صيد كردن هستند مى‌باشد سپس به معناى هرگونه سوق دادن، به‌كار رفته و در كلام نورانى بالا به همين معنا استفاده شده است زيرا امام عليه السلام مى‌فرمايد: