شرح و تفسير بردبارى و ترك شتاب‌

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه خود به اهميت حلم و بردبارى و ترك شتاب در كارها و سرچشمه اين دو صفت برجسته اشاره كرده، مى‌فرمايد: «بردبارى و ترك شتاب، فرزندان دوقلويى هستند كه از همت بلند متولد مى‌شوند»؛

(الْحِلْمُ وَالْأَنَاةُ تَوْأَمَانِ يُنْتِجُهُمَا عُلُوُّ الْهِمَّةِ)

. جالب اين‌كه ابن عبد ربه در كتاب عقد الفريد شأن ورودى براى اين گفتار حكيمانه ذكر كرده و آن اين‌كه يكى از بزرگان ايران خدمت امام عليه السلام رسيد. آن حضرت پرسيد: بهترين پادشاهان شما نزد شما چه كسى بود؟ او در پاسخ عرض كرد: اردشير در كشوردارى پيشگام بود ولى بهترين روش را انوشيروان داشت. امام عليه السلام سؤال كرد: كدام‌يك از فضايل اخلاقى در وى برجسته‌تر بود؟

عرض كرد: بردبارى و عدم شتاب در كارها. امام عليه السلام فرمود: اين دو، همچون فرزندان دوقلويى هستند كه از علو همت متولد مى‌شوند. [1]

«حلم» همان بردبارى در مقابل سفيهان و افراد بى‌منطق و همچنين در برابر متخلفان و گنهكارانى كه گناه سنگينى ندارند و ترك مجازات آن‌ها مى‌باشد.

«اناة» به معناى شتاب نكردن در انجام كارها پيش از دقت كافى در اطراف و جوانب آن و به تعبير ديگر صبر و حوصله تا روشن شدن تمام جوانب كار

[1]. عقد الفريد، ج 2، ص 143.