شرح و تفسير با اين حال تكبّر چرا؟

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه‌اش به متكبران فخرفروش هشدار مى‌دهد كه به گذشته و آينده خود بنگرند و اين صفت رذيله را از خود دور سازند، مى‌فرمايد:

«انسان را با تكبر چه كار؟ در آغاز، نطفه بى‌ارزشى است و سرانجام مردارى (گنديده). نمى‌تواند خود را روزى دهد و نه مرگ را از خود دور سازد»؛

(مَا لِابْنِ آدَمَ وَالْفَخْرِ: أَوَّلُهُ نُطْفَةٌ، وَ آخِرُهُ جِيفَةٌ، وَ لَايَرْزُقُ نَفْسَهُ، وَ لَايَدْفَعُ حَتْفَهُ‌)

. شك نيست كه انسان امتيازات فراوانى دارد و نسبت به مخلوقات ديگر برتر است و بسيارى از انسان‌ها امتيازات ويژه‌اى ازنظر مال و ثروت و جاه و مقام و شرافت خانوادگى و قدرت جسمانى بر ديگران دارند ولى اين امتيازات دليل بر آن نمى‌شود كه انسان موقعيت خود را فراموش كند و به اين و آن فخر بفروشد و به خويشتن ببالد و گرفتار صفت رذيله‌اى شود كه مردم را از او و او را از خدا دور سازد.

امام عليه السلام روى چهار نكته براى اثبات كوچكى و حقارت متكبران فخرفروش تأكيد مى‌كند، نخست روى آغاز آفرينش انسان تكيه مى‌نمايد كه نطفه‌اى است كوچك و ناچيز كه بسيارى از افراد از آن اظهار تنفر مى‌كنند و در پايانش هنگامى كه از دنيا مى‌رود چند ساعت بعد تبديل به جيفه گنديده‌اى مى‌شود.

آيا اين امور باعث افتخار و تكبر است؟