شرح و تفسير هشدار به بازرگانان‌

امام عليه السلام در اين‌جا به تجار هشدار مى‌دهد كه احكام فقه اسلامى را مخصوصاً در مسائل مربوط به ربا فرا گيرند تا گرفتار رباخوارى نشوند. مى‌فرمايد: «كسى كه بدون آگاهى (از احكام اسلام) به تجارت بپردازد در رباخوارى غوطه‌ور مى‌شود»؛

(مَنِ اتَّجَرَ بِغَيْرِ فِقْهٍ فَقَدِ ارْتَطَمَ فِي الرِّبَا)

. «اتجر» و «تَجَرَ» هر دو به معناى تجارت كردن و خريد و فروش نمودن است.

«ارتطم» از ماده «رطم» (بر وزن ختم) به معناى فرو رفتن در چيزى است كه امكان بيرون آمدن از آن نيست و معمولًا تشبيه به گل‌ولاى عميق و باتلاق مى‌كنند كه وقتى كسى در آن بيفتد قادر به خروج‌نمى‌باشد. در لسان‌العرب، ارتطام را به معناى فرو رفتن در چيزى دانسته است كه اگر هم كسى بتواند از آن بيرون بيايد با اندوه و غم سنگينى خواهد بود.

روشن است كه ورود در هر كارى بدون آگاهى از مسائل مربوط به آن، مشكل‌آفرين است به‌خصوص ورود در تجارت با عدم آگاهى از فقه اسلامى انسان را گرفتار معاملات حرام و اعمال نامشروع مى‌كند و دليل آن اين است كه فقه اسلامى در امر تجارت و خريد و فروش دستورات دقيقى دارد كه بخشى از مهمترين آن دستورات مربوط به رباست.

در فقه اسلامى دو نوع ربا داريم: يكى رباى معاملى و آن خريد و فروش‌