شرح و تفسير عدالت برتر است يا جود و بخشش؟

اين گفتار حكيمانه و بسيار پرمعنا در پاسخ به سؤالى كه از امام عليه السلام پرسيده شد مطرح گرديد. سؤال كردند: «از اين دو كدام برترند: عدالت يا جود؟»؛

(وَسُئِلَ عليه السلام أَيُّهُمَا أَفْضَلُ الْعَدْلُ أَوِ الْجُودُ)

. شايد اين سؤال به‌دنبال گفتگويى بوده كه در ميان بعضى از اصحاب آن حضرت واقع شده است. بعضى جود را مهمتر مى‌دانستند و بعضى عدل را؛ قضاوت و داورى را خدمت امام عليه السلام آوردند و امام عليه السلام جواب بسيار جامع و حساب‌شده‌اى داد، فرمود: «عدل، هرچيزى را در جاى خود قرار مى‌دهد ولى جود و بخشش آن را از مسيرش فراتر مى‌برد، (اضافه بر اين) عدالت، قانونى است همگانى ولى جود و بخشش جنبه خصوصى دارد بنابراين، عدل، شريف‌تر و برتر است»؛

(فَقال عليه السلام: العَدْلُ يَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا، وَالْجُودُ يُخْرِجُهَا مِنْ جِهَتِهَا، و الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ، وَالْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ، فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَأَفْضَلُهُمَا)

. در واقع امام عليه السلام به دو نكته اساسى اشاره فرموده است: نخست اين‌كه نتيجه عدالت اين است كه هر كسى در جامعه به حق خويش برسد و هرچيز در جاى خود باشد. اصولًا بعضى عدالت را چنين معنا كرده‌اند:

«وضع الشى‌ء فى موضعه‌

؛ هرچيز را در جاى خود قرار دادن».