شرح و تفسير زيانكارترين انسانها

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه كسى را كه از همه بيشتر در معامله زندگى دنيا گرفتار خسران مى‌شود و سعى و تلاش او به جايى نمى‌رسد معرفى كرده، مى‌فرمايد: «زيانكارترين مردم در دادوستد و نااميدترين آن‌ها در تلاش و سعى، كسى است كه بدن خود را براى رسيدن به آرزوهاى درازش فرسوده كرده ولى مقدرات، او را براى رسيدن به خواسته‌هايش يارى ننموده است؛ با حسرت از دنيا بيرون رفته و با گناهانش در سراى آخرت گام نهاده است»؛

(إِنَّ أَخْسَرَ النَّاسِ صَفْقَةً وَ أَخْيَبَهُمْ سَعْياً رَجُلٌ أَخْلَقَ بَدَنَهُ فِي طَلَبِ مَالِهِ‌ [1]، وَ لَمْ تُسَاعِدْهُ الْمَقَادِيرُ عَلَى‌

إِرَادَتِهِ، فَخَرَجَ مِنَ الدُّنْيَا بِحَسْرَتِهِ، وَ قَدِمَ عَلَى الْآخِرَةِ بِتَبِعَتِهِ‌)

. «صفقة» در اصل به معناى زدن دست به دست به‌هنگام معامله است (خريدار و فروشنده به عنوان انجام معامله دستشان را به دست يكديگر مى‌زنند) و تصفيق به معناى كف زدن نيز آمده است و سپس اين واژه به معناى معامله و دادوستد استعمال مى‌شود.

«اخلق» از ماده «خلوق» به معناى كهنگى است.

«تبعة» به معناى پيامدهاى نامطلوب است.

[1]. در بسيارى از نسخ به‌جاى «ماله»، «آماله» آمده است كه تعبير صحيح‌ترى به نظر مى‌رسد زيرا دنياپرستان تمام تلاش خود را تنها براى رسيدن به مال نمى‌كنند بلكه براى رسيدن به مقام يا بهره‌مند شدن از عيش‌ونوش و شهوترانى نيز تلاش فراوان دارند.