شرح و تفسير نقش حلم و عقل‌

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه به دو نعمت خدادادى اشاره مى‌فرمايد كه اگر انسان آن دو را در اختيار داشته باشد مى‌تواند خود را از خطرات مادى و معنوى حفظ كند. مى‌فرمايد: «حلم پرده‌اى است پوشنده و عقل شمشيرى است برنده»؛

(الْحِلْمُ غِطَاءٌ سَاتِرٌ، وَالْعَقْلُ حُسَامٌ قَاطِعٌ‌

كاربرد اين دو را در يك كلام كوتاه و پرمعنا بيان مى‌كند، مى‌فرمايد:

«بنابراين، عيوب اخلاقى خود را با حلمت بپوشان و با هوى و هوس‌هاى سركشت با شمشير عقل مبارزه كن»؛

(فَاسْتُرْ خَلَلَ خُلُقِكَ بِحِلْمِكَ، وَقَاتِلْ هَوَاكَ بِعَقْلِكَ‌)

. انسان براى حفظ خود دربرابر خطرات مادى و معنوى احتياج به دو چيز دارد: يكى وسيله‌اى كه خود را دربرابر خطرات بپوشاند مانند زره و دژهايى كه در سابق وجود داشت و وسايل نقليه محكمى كه امروز در جنگ‌ها در آن خود را حفظ مى‌كنند و ديگرى سلاحى كه به‌وسيله آن با دشمن مبارزه كند و او را از خود دور سازد.

امام عليه السلام اين دو وسيله حياتى را به حلم و عقل تفسير كرده است.

حلم چگونه عيوب انسان را مى‌پوشاند؟ روشن است كه وقتى انسان عصبانى شد هم سخنان زشتى ممكن است بر زبان او بيايد و هم حركات نادرستى انجام‌