افراد عاقل و بزرگوار و باشخصيت در برابر مصائب شكيبايى پيشه مى‌كنند، جزع و فزع به خود راه نمى‌دهند و مى‌دانند زندگى دنيا به هر حال، آميخته با درد و رنج‌هاست كه بسيارى از آن‌ها اجتناب‌ناپذير است و همگان گرفتار آن مى‌شوند، خواه يك فرد ضعيف باشد يا رئيس نيرومند يك كشور و فرمانده يك لشكر.

اين شكيبايى سبب مى‌شود كه آن‌ها زبان به ناشكرى نگشايند و از خداوند شكايت نكنند و در عمل نيز جزع و فزع ننمايند بلكه خدا را شكر گويند و مصيبت را آزمون الهى يا جبران خطاها و يا مقدمه نعمتى بدانند. آن‌ها اجر و پاداش صابران را خواهند داشت كه قرآن مجيد از آن‌ها با عظمت ياد كرده، مى‌فرمايد: « «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَىْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ* الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا للَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ‌* أُوْلَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»؛ قطعاً همه شما را با چيزى از ترس، گرسنگى و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و ميوه‌ها آزمايش مى‌كنيم؛ و بشارت ده به استقامت كنندگان! آن‌ها كه هرگاه مصيبتى به ايشان مى‌رسد، مى‌گويند: «ما از آن خداييم؛ و به‌سوى او بازمى‌گرديم». اينها، همان‌ها هستند كه الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده؛ و آن‌ها هدايت‌يافتگان هستند!». [1]

اما جاهلان، اين راه روشن و پرافتخار را رها كرده براى فراموش كردن مصائب، خود را به غفلت و بى‌خبرى مى‌زنند و به سرگرمى‌هاى ناسالم و لهو و لعب مى‌پردازند؛ نه اجر صابران را دارند و نه افتخارات آن‌ها را.

روشن است كه منظور امام عليه السلام اين نيست كه يكى از اين دو راه را انتخاب كنيد بلكه منظور اين است كه اگر راه اوّل را نپذيرفتيد به راه دوم خواهيد افتاد كه رهبر شما در اين راه، شيطان و هواى نفس است.

[1]. بقره، آيات 155-/ 157.