العبادة

؛ عرض كردند: شيرينى عبادت چيست؟

«قالَ: التَّواضُعُ‌

؛ فرمود: تواضع است». [1]

در بحارالانوار آمده است كه حضرت مسيح عليه السلام مى‌فرمود:

«بِالتَّواضُعِ تُعْمَر الْحِكْمَةُ لا بِالتَّكَبُّرِ وَكَذلِكَ فِى السَّهْلِ يَنْبُتُ الزَّرْعُ لا فِي الْجَبَلِ‌

؛ بوسيله تواضع علم و دانش آباد مى‌شود نه با تكبر، همان‌گونه كه زراعت در زمين نرم و هموار مى‌رويد نه بر كوه‌هاى (بلند)». [2]

در روايات اسلامى نشانه هايى براى تواضع ذكر شده است؛ از جمله در حديثى از امام باقر عليه السلام مى‌خوانيم:

«التَّواضُعُ الرّضا بِالْمَجْلِسِ دُونَ شَرَفِهِ وَأنْ تُسَلّمَ عَلى‌ مَنْ لَقيتَ وَأنْ تَتْرُكَ الْمِراءَ وَإنْ كُنْتَ مُحِقّاً

؛ تواضع آن است كه به كمتر از جايگاه شايسته خود در مجلس قانع باشى و هر كس را ملاقات كردى به او سلام كنى و مشاجره را با ديگران رها سازى، هر چند حق با تو باشد». [3]

اين سخن را با حديثى از رسول خدا پايان مى‌بريم آنجا كه فرمود:

«إنَّ أحَبَّكُمْ إلَىَّ وَأَقْرَبَكُمْ مِنّي يَوْمَ الْقِيامَةِ مَجْلِساً أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَأشَدُّكُمْ تَواضُعاً وَإنّ أبْعَدَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنّي الثَّرْثارُونَ وَهُمُ الْمُسْتَكْبِرُونَ‌

؛ محبوب‌ترين شما نزد من و نزديك‌ترين شما به من در روز قيامت كسى است كه از همه اخلاقش بهتر و از همه متواضع‌تر باشد و دورترين شما از من روز قيامت مستكبرانند». [4]

در پنجمين نكته حكيمانه مى‌فرمايد: «با پذيرش هزينه‌ها (و رنج‌ها ومشكلات) عظمت وسرورى حاصل مى‌گردد»؛

(وَبِاحْتِمَالِ‌الْمُؤَنِ يَجِبُ‌السُّؤْدَدُ)

. «مُؤَن» جمع «مؤنه» به معناى هزينه و «سُؤْدَد» به معناى بزرگى و سرورى است.

[1]. محجة البيضاء، ج 6، ص 222.

[2]. بحارالانوار، ج 72، ص 121.

[3]. همان، ج 75، ص 176.

[4]. همان، ج 68، ص 385، ح 26.