شرح و تفسير مجموعه اندرزهاى گرانبها

امام عليه السلام در اين مجموعه اندرزهاى گرانبها كه هر كدام از آن‌ها گوهر پرارزشى است، به بخش‌هاى مهمى از فضايل اخلاقى اشاره فرموده است؛ همان فضايلى كه دنيا و آخرت انسان را آباد مى‌كند و جامعه بشرى را از گرفتار شدن در امواج بلا حفظ مى‌نمايد. اين مجموعه در سيزده جمله بيان شده است.

نخست مى‌فرمايد: «بخشش حافظ آبروهاست»؛

(الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ)

. روشن است كه بسيارى از مردم به علّت حسد يا تنگ‌نظرى، در مقام عيب‌جويى بر مى‌آيند و به بهانه‌هاى مختلف آبروى اشخاص را بر باد مى‌دهند؛ ولى هنگامى كه انسان دستش به جود و بخشش باز باشد، عيب‌جويان ساكت مى‌شوند و حاسدان خاموش مى‌گردند.

مرحوم «شوشترى» در شرح نهج‌البلاغه خود در اينجا دو جمله جالب از بعضى از انديشمندان نقل كرده است در يك مورد چنين آورده:

«كَفى‌ بِالْبَخِيلِ عاراً أنّ اسْمَهُ لَمْ يَقَعْ في حَمْدٍ قَطُّ وَكَفى‌ بِالْجَوادِ مَجْداً أنّ اسْمَهُ لَمْ يَقَعْ في ذَمّ قَطُّ؛

اين عار و ننگ براى بخيل كافى است كه هرگز هيچ كس او را نمى‌ستايد و اين مجد و بزرگوارى براى سخاوتمند كافى است كه هرگز نام او در مذمتى واقع نمى‌شود».

در موردى ديگر از انديشمندى نقل مى‌كند كه مى‌گفت:

«لا أرُدُّ سائِلًا إمّا هُوَ