و شستشوى دل از زنگار گناه است محروم خواهد ماند.

همچنين روزه برنامه‌هاى ظاهرى مانند خوددارى از خوردنى و نوشيدنى و بعضى ديگر از لذات نفسانى دارد و فلسفه‌اى كه عبارت از تقويت ايمان و اراده و مبارزه با هواى نفس و شيطان است كه اگر آنها حاصل نشود نتيجه روزه كه تقوا است: «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» [1] حاصل نمى‌گردد و انسان را از عذاب الهى باز نمى‌دارد و سپرى در برابر آتش نمى‌شود.

به همين دليل در روايات اسلامى تأكيد زيادى بر آداب نماز و روزه و ساير عبادات شده است تا عبادات افزون بر اسقاط تكليف به درجه قبولى در نزد پرورگار برسد.

علاوه بر اين، افعال و اعمال زشتى جزء موانع قبولى عبادت است؛ مانند غيبت كردن، نوشيدن مست‌كننده‌ها، استفاده از اموال حرام و امثال آن كه سبب مى‌شود عبادات تا مدتى مقبول درگاه خدا نگردد. نيز يكى از مهم‌ترين شرايط قبولى عبادات، پذيرش ولايت اهل‌بيت است كه اگر نباشد عبادات به كلى بى‌روح و خالى از محتوا مى‌شود.

كلام حكيمانه فوق ناظر به تمام اين امور نيز هست؛ كسانى هستند روزه مى‌گيرند؛ اما انواع گناهان را در حال روزه انجام مى‌دهند؛ ظلم مى‌كنند، مال مردم مى‌خورند، آبروى مسلمانان را مى‌ريزند و با غيبت و تهمت افراد بى‌گناه را آزار مى‌دهند به يقين اين‌گونه اشخاص از روزه خود جز گرسنگى و تشنگى بهره‌اى نمى‌برند، چنان‌كه شب زنده دارانى هستند مانند خوارج كه خون بى‌گناهان را مى‌ريزند، با امام معصوم به مبارزه برمى‌خيزند و جنايات بى‌رحمانه‌اى مى‌كنند و با اين حال شب تا به صبح نماز و قرآن مى‌خوانند. اينها هرگز بهره‌اى از عبادات شبانه نخواهند برد.

[1]. بقره، آيه 183.